Alışverişlerimiz iklimi nasıl etkiliyor?

Alışverişlerimiz iklimi nasıl etkiliyor? Bugün yaşadığımız iklim krizinin sebebi yaptığımız alışverşler mi? Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi'nden Yrd.Doç.Dr. Barış Önen ÜNSALVER anlattı...

'İklim sorununun en önemli sebebi dünyanın azınlığı olan varlıklı ülkelerinin ihtiyaçlarından fazla tüketiyor olması. Bu tüketim için ise gelişmekte olan ülkelerde yatırım yapılıyor. Üretimi yapan ülkelerde yapılan üretime bağlı olarak çevre kirliliği ortaya çıkarken, gene aynı ülkeler ürettikleri çöpe döndüğünde de aldıkları çöplerle daha da fazla kirlenmiş oluyorlar.

Bu üretilenler ülkeler arası yolculuk yaparken atmosfere yüksek oranda fosil yakıtları salınıyor ve iklim krizinin sebebi olan CO2 gazı birikimi artıyor. Üstelik hem kurulan fabrikalar için hem de ürünlerin satılması için inşaa edilen AVM’lerle birlikte atmosferi besleyecek olan ağaçlar büyük kıyımlara uğruyor. Bugün yaşadığımız iklim krizinin en büyük sebebi oburca, kibirli bir şekilde dünyamızın her köşesini tüketmemizden kaynaklanıyor. İnsan olarak öyle bir kibire sahibiz ki doğaya kafa tutabileceğimizi, aklımızla herşeye bir çözüm yaratabileceğimizi sanıyoruz. Oysa ki biz de bu gezegendeki canlılardan sadece biriyiz ve çok övündüğümüz aklımız kendi çıkarları doğrultusunda gerçekleri, riskleri saptırıp bizlere iyimser tablolar çizebiliyor. Görünen o ki bireyler olarak yapabileceklerimiz kısıtlı, ama gene de birşeyler yapabiliriz. Daha bilinçli tüketebiliriz. Yeni almak yerine eldekilerini onarabiliriz. İhtiyacı olanlarla fazlalarımızı paylaşabiliriz. Yerel üreticileri destekleyerek transporta bağlı CO2 artışını düşürebiliriz.

İKLİM KRİZİNE NASIL ÇARE BULABİLİRİZ?

Sorunlu alışveriş davranışı henüz psikiyatrik tanı sistemlerinde yer almasa da yaygın görülen bir sorun. İçinde yaşanan tüketim dünyası da bu sorunu besliyor. Özellikle metropollerde yaşanan çevre kıyımı insanlara alışveriş yapmak dışında başka bir eğlence sunmuyor. Şehirdışına bir ormana gitmek isteseniz arabanızla gene atmosfere CO2 salıyorsunuz ve genellikle de gittiğiniz yerde diğer şehirlilerin kalabalığından gevşeyip rahatlayamıyor, ertesi hafta bu yolu çekmektense bir AVM’ye gitmeyi tercih ediyorsunuz. Başka bir deyişle çevrenin insanların yaşaması, eğlenmesi, dinlenmesi için uygun olmaması hem alışverişi, yani tüketmeyi ve bu sebeple üretimi ve bunun sonucunda da çevrenin kirliliğini arttırıyor. Kısır bir döngü gibi. Ya da AVM’ye gidecek vaktiniz yok, ama AVM’ler kapanıncaya kadar çalıştığınız iş yerinizde yaşadığınız can sıkıntısını gidermek için çevrimiçi başka bir şehirden ya da ülkeden alışveriş yapıyorsunuz. Bir kurye, bir uçak ya da bir TIR gene CO2 salınımı yapa yapa size kısa süreli oyuncağınızı getiriyor. İklim krizine çare bulmak istiyorsak birey bazında yapılacak en önemli şeylerin başında çevre bilinciyle tüketmek geliyor.

İNSANLAR NEDEN GEREKSİ ALIŞVERİŞ YAPAR?

Bu yüzden sorunlu alışveriş davranışını psikiyatrik bir sorun olarak tanımalı ve bireylere yardımcı olmalıyız. İnsanlar niye gereksiz alışveriş yapar ki? Yoksunluklarını gidermek için. Duygusal, düşünsel, fiziksel yoksunlukları. Güç, ihtişam, sevgi, onay, dostluk, rekabet v.s. için ihtiyacımız olmadan tüketiyoruz. Bu ağaçsızlık varken, bu arabalarının içine sığınmış korna iktidarlı yalnız sürücülerin yarattığı trafik cinneti varken, çocuklar sadece okulda teneffüslerde ya da doğumgünü kutlamalarında bir araya gelebilirken, gece 23’te bindiğiniz metrobüste sıkış tepiş gitmek zorunda kalmışken, sinema tiyatro restoranların bulunduğu bölgelerde insan kalabalığında sağ sol omuzunuzu çarpa çarpa yürümek zorunda kalmışken, gittiğiniz spor salonunun karanlık camekanları ve yüksek volümlü müziğiyle spor yaptığınız yapacağınıza pişman olmuşken, bir hobi geliştirmek istediğinizde ya kursun ya da malzemelerin parası belinizi bükmüşken en kolayı alışveriş yapmak. Satın aldığınız kazak cüzdanınızı eritse de sizi terketmez, dolapta yer kaplar, onu giyip insanları kendinize yaklaştırablirsiniz, sadece rengi ya da kumaşına değmek bile size keyif verebilir. Ama bütün bunlar oldukça kısa süreli keyiflerdir. Bu yüzden daha çok tüketmek istersiniz. Her alışveriş okyanusta başına torba takılı kalmış bir deniz canlısı, suları kumaş boyasıyla kirlenmiş bir üçüncü dünya ülkesi, ve atmosferde daha fazla CO2 demek. Bu yüzden alışveriş sorununun tedavi edilmesi iklim krizinin çözülmesinde çok önemli bir adım.'