Yoğun stres ve dikkat dağınıklığı nedeniyle yapılacak işlerin önünde donup kalıyor musunuz? Bu durum tembellik değil, “görev felci” olabilir. DEHB ile ilişkili bu sorun, beynin yürütücü işlevlerinin tıkanmasıyla ortaya çıkıyor. İşte görev felcinin belirtileri, nedenleri ve çözüm yolları…

Görev Felci Nedir?

Görev felci (task paralysis), kişinin bir işe başlamasını engelleyen yoğun bir bunalmışlık, stres ve zihinsel kilitlenme hâlidir. Kişi yapılacak işi bilir ama adım atamaz; beyninde sanki “başlat” düğmesi çalışmaz. Bu durum, özellikle Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan bireylerde yaygındır.

Uzmanlara göre görev felci, ertelemeden farklıdır. Erteleme bilinçli bir seçim olabilirken, görev felci beynin kontrol dışı tepkisidir. Görev felci, bir işe başlayamama veya tamamlayamama durumudur ve özellikle DEHB’li bireylerde sık görülür. Erteleme gibi görünse de aslında kontrol dışı bir bilişsel kilitlenmedir. Basit planlama alışkanlıkları, küçük adımlar ve doğru profesyonel destekle bu döngü kırılabilir.

Görev Felcinin Belirtileri

Görev felci, günlük yaşamın her alanında görülebilir. İşte sık karşılaşılan belirtiler:

- Görevleri önceliklendirememe ve yönetmede güçlük

- Bir işe başlamakta zorluk

- Uzun süreli dikkat gerektiren işlerden kaçınma

- Karar vermede güçlük

- Aşırı düşünme (overthinking)

- Hızlı görev değiştirme veya yarıda bırakma

- Beyin sisi (mental bulanıklık)

- Zaman yönetimi sorunları

- Aktif dinleyememe

- Ani ruh hali değişimleri

ADDA (Attention Deficit Disorder Association) görev felcinin, kişinin iradesi dışında geliştiğini ve “tembellik” olarak görülmemesi gerektiğini vurguluyor.

DEHB ve Görev Felci Arasındaki Bağlantı

Görev felci, çoğunlukla DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) ile ilişkilidir.
DEHB; dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi özelliklerle birlikte yürütücü işlevlerde bozulmaya neden olur.

Bu da şu becerileri etkiler:

- Dikkat kontrolü

- Çalışma belleği

- Dürtü kontrolü

- Esnek düşünme

- Planlama ve organizasyon

- Kişi işe başlamakta zorlanır, odaklanamaz ve küçük görevler bile gözünde büyür.

Gerçek Hayattan Örnekler

Noelle’in Hikayesi

“Çocukken ödevlerimi yaparken donup kalırdım. Başlamak istiyordum ama mümkün olmuyordu. Şimdi ise yapılması gereken iş yerine başka bir işe odaklanıyorum — üretken ama yönsüz bir dikkat dağınıklığı gibi.”

Brent’in Hikayesi

“Yapılacaklar listesi uzadıkça moralim bozuluyor. Bu bazen ilişkilerimi bile etkiliyor. Eşimle konuşmam gereken şeyleri bile erteliyorum, çünkü o günkü yük çok fazla geliyor.”

Görev Felci Neden Olur?

Görev felcinin altında genellikle bilişsel yüklenme ve duygusal baskı yatar.
Kişi beyninde o kadar çok şey planlar ki, sonunda hiçbirini yapamaz. Özellikle DEHB’lilerde bu durum daha sık görülür.

Başlıca nedenler şunlardır:

- Dikkat dağınıklığı

- Fazla sorumluluk ve bilgi yükü

- Motivasyon eksikliği

- Duygusal stres

- Mükemmeliyetçilik

Görev Felciyle Baş Etme Stratejileri

1. Günlük “Beyin Boşaltma” Yapın

Tüm görevlerinizi yazın, gereksiz olanları eleyin ve öncelik sırasına koyun. Dijital takvim veya uygulama kullanarak hatırlatmalar ayarlayın.

2. Görevleri Küçük Parçalara Bölün

Büyük işler gözünüzü korkutabilir. Her adımı küçük bir hedef hâline getirin.

“Başlamak bile başarmaktır.” — Brent

3. Günlük Planı Basitleştirin

Tüm günü değil, yalnızca bir görevi planlayın. Bitirince diğerine geçin.

4. Mükemmeliyet Değil, Tamamlama Odaklı Olun

Kusursuzluk arayışı felç yaratır. “Yapıldı” mükemmelden iyidir.

“Görev felci tembellik değil, beynin takılmasıdır.” — Noelle

5. Kendinizi Küçük Ödüllerle Motive Edin

Başarılarınızı kutlayın: kısa bir yürüyüş, sevdiğiniz müzik, kısa bir mola…

6. Fiziksel Hareket Edin

Kısa egzersizler veya yürüyüşler odaklanmayı artırır.

 7. Rutinlerinize Yenilik Katın

Yeni bir ortamda çalışın, farklı bir müzik dinleyin veya ofis düzeninizi değiştirin.

Uzun Vadeli Yönetim ve Tedavi

Görev felcini sık yaşayanlar, bir psikolog, psikiyatrist veya DEHB koçu ile çalışabilir.
Tedavi genellikle şunları içerir:

İlaç tedavisi (ör. metilfenidat, amfetaminler, antidepresanlar)

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Zaman ve dikkat yönetimi eğitimi

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Görev felci veya DEHB belirtileri günlük yaşamı etkilemeye başladıysa, bir uzmana danışmak önemlidir.
DEHB her yaşta teşhis edilebilir ve doğru tedaviyle görev felci büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Görev felci tembellik midir?
Hayır. Görev felci, beynin aşırı yüklenmesi sonucu ortaya çıkan istemsiz bir duraklama hâlidir. Tembellikten tamamen farklıdır.

DEHB olmayan kişilerde de görev felci olur mu?
Evet. Yüksek stres, mükemmeliyetçilik veya yoğun iş yükü yaşayan kişilerde de geçici görev felci görülebilir.

Görev felci nasıl tedavi edilir?
Bilişsel davranışçı terapi, dikkat ve zaman yönetimi eğitimi, gerektiğinde ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle yönetilebilir.

Görev felciyle nasıl başa çıkabilirim?
Görevleri küçük adımlara bölün, tamamladıkça kendinizi ödüllendirin ve mükemmeliyet yerine ilerlemeye odaklanın.

https://www.medicalnewstoday.com/articles/task-paralysis