Mars'ta süper yanardağlar

Mars dev yanardağlarıyla ünlüdür. Bunlar gezegenin tek volkan biçimi olarak biliniyordu. Şimdi yeni bir yanardağ tipi keşfedildi:

Mars dev yanardağlarıyla ünlüdür. Bunlar gezegenin tek volkan biçimi olarak biliniyordu. Şimdi yeni bir yanardağ tipi keşfedildi:

Yeraltında gizlenmiş süper volkanlar. Bunların yaklaşık 3,5 milyar yıl önce her püskürmede binlerce kilometreküp magma sıcrattığı tahmin ediliyor. Bulgu Mars’taki yanardağ etkinliği ile tahminlerimizi değiştirebilir (Nature). Süper volkanlar başlı başına bir sınıftır. Bunların çoğu hiçbir şekilde normal, tablasal veya konik biçimli yanardağlara benzemez, çünkü yeraltında gizliler. Burada, yer mantosundan yükselen magma çok büyük bir magma odasını besler ki burada magma dışında volkanik gaz da birikir. Kritik bir miktara ulaşıldığında süper volkan etkinleşir ve sesten daha büyük bir hızla bin kilometreküp lav, kül ve kaya parçaları püskürtür. Püskürmenin şiddeti magma odasının üzerindeki kabuğu yardığı için genelde geriye bir dağ değil geniş bir krater bırakır. Bu tür bir etkin yanardağ örneğin ABD’deki Yellowstone Ulusal Parkı’nın altında var. Komşu gezegenimiz Mars’ta bugüne kadar sadece bir yanardağı tipi biliniyordu: Olympus Mons gibi dev tablasal volkanlar. Fakat bu yanardağların çok genç olmaları nedeniyle yaşlı, ilkel volkanların yerlerini merak ediyorduk diyor Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden Joseph Michalski. Çünkü özellikle de Mars ekvatorunun yakınlarında volkanik kalıntıları andıran ve ince taneli malzemeden oluşan kalın tabakalar bulunur. Keşfedilmemiş volkanların varlığını tahmin eden Michalski ve NASA’daki meslektaşı Jacob Bleacher ile aralarında Mars Express, çeşitli Mars sondalarına ait verileri değerlendirmiş. Bu veriler yeraltının kimyasal bileşimi hakkında da bilgi vermiş ve Arabia Terra bölgesinde dağlık bölgenin ortasında düzensiz şekillere sahip krater topluluğuna ulaşılmış. Yaklaşık 55 km genişliğinde ve 85m uzunluğunda olan krater oldukça derin. Temeli çevredeki arazinin 1,8 kilometre altında. Krater meteorit çarpmasıyla saptanınca, bunların süper volkanlara ait kalıntılar olduğu sanılıyor. Süper volkanlar aşağı yukarı 3,5 milyar yıl önce etkindiler ve Arabia Terra’daki tüm bölgeyi biçimlendirmiş olabilirler. BİLİM TEKNOLOJİ EKİ