BEYNİMİZ NASIL CÜMLE KURUYOR

Scientific American - Çeviri: Ayda Çayır

Nasıl konuşuyoruz, nasıl cümle kuruyoruz, söyleyeceğimiz kelimeleri nasıl seçiyoruz? Hepimiz bu soruların cevabını merak ederiz.

Bilim adamları bu konuyla ilgili bir çalışma yaptılar. Sonuç olarak, gramer kurallarına uygun bir cümle kurmanın ileri bilişsel beceri gerektirdiği düşünülebilir diyen araştırmacalar,  yaygın kanının aksine, yaratıcı dil yeteneğinin daha az karmaşık bir sisteme dayalı olabileceğini de söylediler.

California Üniversitesi'nden S. Ferreira ve ekibi cümle kurarken hangi sistemin devrede olduğunu bulmak için sentaktik persistans adı verilen bir fenomenden faydalandılar. Bu fenomene göre konuşmacılar cümle kurarken önceki cümlelerde kullandıkları veya duydukları aynı gramer paternini kullanma eğilimi gösterirler.

Yakın zamanlı bir çalışmaya göre ise, cümle kurma becerisi prosedürel hafızadan kaynaklanıyor. Prosedürel hafıza motor öğrenme becerilerini ilgilendiren, komutla köpeklerin eğitimine izin veren, basit bir hafıza sistemi.

ARAŞTIRMA NASIL YAPILDI

4 sağlıklı kişi ve dört amnezik hasta test edildi. Amnezik hastaların prosedürel hafızası sağlandı, yani tekrarlayan uygulamalarla beceri kazanmaları mümkündü. Fakat dekleratif hafıza becerileri hasar görmüştü, yani yeni bilgileri ezberlemeleri imkansızdı.

Başlangıçta tüm katılımcılar bir cümle duyup, onu tekrar ettiler. Sonrasında ilişkisiz bir resim görüp, onu tarif ettiler. Son olarak, katılımcılar anlam ve gramer yapısı açısından, ilk cümleyle neredeyse aynı veya biraz farklı bir başka cümle daha duydular.

Her iki grup da resmi tarif ederken ilk cümlenin gramer kurallarını kullanma eğilimindeydi. Bununla birlikte, amnezik hastalar cümleyi önceden duyduklarını hatırlamadılar. Yine de aynı sentaktik yapıyı kullanmış olmaları şaşırtıcıydı. Bu durum prosedürel hafıza sisteminin kurallı cümle kurmadan sorumlu olduğunu düşündürdü.

Ferreira'ya göre, bu bulgular spesifik deneyimler ve motor becerilerle sınırlı olduğu düşünülen prosedürel hafızanın bilinmeyen yönlerine de ışık tutuyor. Prosedürel hafızanın soyut bilgiyi desteklediğini, onu daha güçlü kıldığını ortaya koyuyor.