BEYİN GÖRÜNCE ANLIYOR

THE NEW YORK TIMES

Beyin doğru odaklandığında kişi kuralın arkasında yatan derin anlamı kolayca kavrayabiliyor

Yıllardır öğrencilere ilk olarak kurallar (teoriler, işlem süreci, Newton kanunlar vs.) öğretiliyor ve ondan sonra bölümün sonundaki soruları çözmeleri isteniyor. Ancak yeni araştırmalara göre bir konuda gerçekten uzman olanlar, kuralları bilmekten çok karşılaştıkları problemi anında tanımlama yeteneğine sahip.

Satranç ustasının sayısız hamle arasından en iyisini görmesi gibi, uzmanlar da kendilerine özgü bir "göz" geliştiriyor. Şimdiyse bilişsel bilim alanında çalışan bir grup araştırmacı, okulların ve öğrencilerin "algısal öğrenme" adı verilen bu yetenekten çok daha fazla yararlanması gerektiğini söylüyor. Beyin "modelleri tanımlayabilen" bir tür makine ve yeni araştırmalara göre beyin doğru odaklandığında kişi kuralın arkasında yatan derin anlamı kolayca kavrayabiliyor. Rhode Island eyaletindeki Brown Üniversitesi'nden araşt ırmacı Steven Sloman, "Beyin bir

hedefe odaklandığında algı merkezini çalıştırıp ortamdan bazı ipuçları yakalamaya çalışıyor" diyor. Uzmanlar algı merkezlerini bilindik şekilde geliştiriyor. Yıllarca süren deneyler ve araştırmalar sonucunda uzman oluyorlar. Ancak araştırmalara göre görsel algıyı geliştirip problemi çözmekten çok algılamaya yönelik eğitim türü uzmanlaşmanın getirdiği sezgi gücünü çok daha çabuk geliştiriyor. Geçenlerde sonuçları yayımlanan bir deneyde, araştırmacılar deneklerden tanımadıkları 12 farklı ressamın tekniklerini ayırt etmelerini istedi.

Deneyde, ressamların eserlerini karma olarak inceleyenlerin, ressamları sırasıyla inceleyenlerden çok daha başarılı olduğu görüldü. Geçen yıl yapılan bir araştırmada, Philadelphia'daki bir devlet okuluna giden 6'ncı sınıf öğrencileri kesirli sayılarla ilgili pratik yapmaları için algıya dayalı bir eğitim programına alındı. Bir bilgisayar programı sayesinde öğrenciler ekranda kesirleri kutucuklar olarak gördü ve kesirlerin toplama ve çıkarma işlemlerini görsel olarak kutucukları eşleştirerek öğrendi. Daha sonra bu öğrencilerle 7'nci sınıfa giden ve kesirleri geleneksel yolla öğrenen öğrenciler ortak bir sınava alındı. 6'ıncı sınıfa gidenler sınavda ortalama yüzde 73'lik bir başarı oranı yakalarken, 7'nci sınıflarda bu oran sadece 25'te kaldı. Fizik öğretmeni Joe Wise, algısal öğrenme tekniğini internet yoluyla uyguluyor. Wise, "Genelde öğrenciler yalnızca kendilerine söylenenleri takip ederek problemleri çözmeye çalışıyor. Çözemeyince de pes ediyorlar. Ancak algısal öğrenme tekniğiyle problemi anlamak için türlü yollar deniyorlar" diyor.

İdeal olarak algısal öğrenme tekniği öğrenciye soyut kuralları anlama yeteneğinden çok daha fazlasını kazandırıyor. Gerçek amaç öğrencilerin öğrendikleri kuralları başka ortamlara aktarma yeteneği kazanması . Bu "uyarlama" yeteneği bilimsel çıkarımların olmazsa olmazıdır ve öğretmenlerin kazandırmaya çalıştığı en önemli yetenektir.

Algısal öğrenme bu açıdan da işe yarayabilir. Indiana Ünivers ites i'nden araştırmacılar öğrencilere "kendini besleyen döngü" gibi bilimsel ilkeleri modelleyen bir yazılım kullandırdı. Bunlardan birinde ortaokul öğrencileri, laboratuar lamına (mikroskopta bakılacak örneğin konulduğu cam parçası) bir tür mantar koydu. Mantar miktarını arttırdıkça mantarın yayılma hızının da arttığını da gözlemlediler. Indiana Üniversitesi'ndeki Bilişsel Bilim Programının Direktörü Rob Goldstone, "Bunu gören çocuklar, öğrendikleri bu kuralı küresel ısınma gibi diğer kısır döngülere de uyarlıyor" diyor.

"Buz eriyince, toprak daha fazla ısı emmek zorunda. Bu da dünyanın ısınmasını ve daha fazla buzun erimesine yol açıyor" diyor. Bu algısal öğrenme çabalarının geleceği belirsiz. Ancak araştırmacılar facebook'ta oynanmış fotoğrafları anlama veya bilgisayardaki dövüş oyunlarında kendilerini görsel açıdan eğitebilen çocukların aynı yetenekleri grafikler veya bilimsel tablolara da uyarlayabileceği konusunda emin.