Avatar farelerle insanlara şifa arayışı

Hastalıklarla mücadelede hayvan modelleri kullanılıyor.

Hastalıklarla mücadelede hayvan modelleri kullanılıyor.

Baltımore - Tıbbi araştırmacı Doktor Megan Sykes'ın insanın (bizzat kendisinin) bağışıklık sistemine sahip bir faresi var. Onu "mini-ben" diye çağırıyor. Bazı fareler de 9 yaşındaki Michael Feeney'nin (akciğerlerinden çıkarılan tümörün) parçalarını taşıyor. Michael'a en fazla fayda sağlayacak olan tedaviyi bulma umuduyla fareler üzerinde birtakım ilaçlar denendi. Kişiselleşen tıpta varılan son noktada, hastalığınızın ya da anatominizin bir parçasını taşıyan hayvanlar, deyim yerindeyse, sizin kişisel tıbbi test merkeziniz olarak hizmet veriyor. Bazı araştırmacılar, onlara, filmler ve online oyunlardaki sanal karakterler gibi "avatar" diyor. British Columbia Üniversitesi'nden Profesör Colin Collins, "Fareler, hastaya zarar vermeden hangi ilacın etkili olduğunu bulmamızı sağlayacak testler yapma fırsatı sağlıyor" diyor. Fareler üzerinde insan tümörlerinin nakli dâhil deneyler on yıllardır yapılıyor. Ancak son yıllarda yöntemler çok gelişti ve rağbet giderek arttı. ABD'de tıbbi araştırmalardan sorumlu en üst devlet kurumu olan Ulusal Sağlık Enstitüleri, Eylül'de kişiselleştirilen hayvan modelleriyle ilgili bir çalıştay düzenledi. Modeller temelde araştırma için kullanılsa da, şirketler tarafından ilaç geliştirme ve tıbbi tedavi için ticarileştirilmeye de başladı. Gerçi uzmanlar, avatar kullanımının kanser hastalarının ömrünü uzattığının henüz kanıtlanmadığı ikazını yapıyor. Bu yöntemleri geliştirmek ve bir hayvan kolonisi üzerinde denemek de on binlerce dolara mal oluyor. Maryland Üniversitesi'nden Profesör Edward Sausville, "Buna ilerleme kaydetmenin üstün bir yolu demek biraz fazla kaçıyor" diye burun büküyor. Ama olanaklı her yolu denemek isteyen bazı kanser hastaları, ikazlara rağmen, farelere yöneliyor. 2009'da 6 yaşındayken Ewing sarkomu denilen bir kemik kanserine yakalanan Michael'ın annesi Jill Feeney "Biz bu süreçte bir sorun görmüyoruz. Michael'ın başka b ir yerde büyüyen tümörünü, sanki ondaymış gibi tedavi ediyoruz" diyor. Michael akciğerine sıçrayan tümörü aldırmak için Şubat ayında ameliyat olduğunda, New York'ta bulunan ameliyathanenin kapısında bir kurye bekliyordu ki, tümörü Champion Oncology şirketine ait Baltimore'daki laboratuvara yetiştirebilsin. Sadece dört saat sonra teknisyenler tümörü beş parçaya bölüp her bir parçayı anestezi edilmiş bir farenin derisinin altına yerleştirdi. İki ay sonra, büyüyen tümörler çıkarıldı, tekrar parçalara bölündü ve başka farelerin derisinin altına nakledildi. Bir ay sonra test yapmaya yetecek kadar fare modeline ulaşıldı. New Jersey'de yaşayan Feeney ailesi, avatarların yaratılması ve dört ayrı ilaç ya da ilaç bileşimi denenmesi için 25 bin 500 dolar ödedi. Sonuçlar Temmuz'da geldi . Michael'ın onkologu Doktor Leonard H. Wexler, "Dört ilacın (gemcitabine, docataxel, Avastin ve Afinitor) bileşimi farelerdeki tümörlerin küçülmesinde şaşırtıcı biçimde etkin oldu'' diyor. New York'taki Memorial Sloan-Kettering Kanser Merkezi'nde çalışan Wexler, bunun onkologların tercih ettiği tipik ilaç bileşimlerinden olmadığını belirtiyor. Michael şu sıralar deneysel bir ilacın klinik denemelerine katıldığından henüz bileşimi denemedi. Annesi, deneysel ilaç işe yaramazsa, en azından umut vaat eden bir olasılıkları daha olacağını söylüyor. Hayvan modellerinin faydal ı olabileceği tek alan kanser değil. Sykes, hem profesörlüğünü yaptığı New York'taki Columbia Üniversitesi'nde hem de Massachusetts Genel Hastanesi'nde, kişinin kalçasından kemik iliği örneği alarak bağışıklık sistemini farelere kopyalayan ekibin başkanlığını yapıyor. Birinci hedefleri, bağışıklık sistemi zayıflatan tip 1 diyabetin nasıl geliştiğini incelemek. Sykes, gelecekte kişiselleştirilen bağışık farelerin üreteceği bağışıklık hücrelerinin, hastalıkla mücadele eden kişilere nakledilebileceğini söylüyor. Lakin avatarlar şimdilik mükemmel taşıyıcılar değil. Bir farenin derisinin altına yerleştirilen tümör, çıkarıldığı insanın göğsü akciğeri ya da bir başka organında davrandığı gibi davranmayabiliyor. İnsanlardan farklı olarak fareler, insan tümörünü kabul edebilmeleri için bağışıklık sistemleri yetersiz olacak şekilde beslenip büyütülüyor. Annesi, "Michael, farelere kanser naklettiğimizi ve bu yüzden onları öldürebileceğimizi öğrendiğinde biraz üzüldü" diyor. "Ama oğlum, avatarlar üzerinde yapılan testlerden doğacak bir tedaviyle kurtulursa, o fareleri ebediyen seveceğim" diye ekliyor. THE NEW YORK TIMES