Yoksa maymunlar okuyabiliyor mu
Maymunlar okumanın ön aşamasını kavrayabiliyor. Yoksa maymunlar okuyabiliyor mu?
Şöyle: Fransız uzmanlarının eğittikleri şebek maymunları İngilizce sözcükleri, aynı uzunlukta anlamsız kelimelerden ayırt edebiliyor. Maymunlar üç yüz kelimeyi yüzde 75 doğruluk payıyla hatırlamışlar. Hatta daha önce görmedikleri kelimeleri bile anlamsız sözcüklerden ayırt edebiliyorlar.
Şebek maymunları konuşamadıkları halde ortografik bir şifreyi çözebilme yeteneğine sahipler ki bu tıpkı insan gibi bir yazının temel özelliklerine karşı duyarlı olduklarını gösteriyor (Science). Beynimiz bir kelimenin anlamını kavramadan onun dilimize ait bir sözcük olup olmadığını anlıyor. Yani sembollerin biçimini ve harf olarak pozisyonlarını ve sözcük bölümlerini tanırken, aynı zamanda bu harf kombinasyonunun dilimizde olağan olup olmadığını da kaydediyor. Bu sözcük tanımayla ilgili yeteneğin şimdiye kadar konuşma yetisiyle sıkı sıkıya ilişkili olduğu sanılıyordu. Ancak Aix-Marsilya Üniversitesi’nden Jonathan Grainger ve arkadaşlarının şebeklerle ilgili araştırması bu öğretiyi çürütmüş oldu.
“Şebekler, çeşitli harfleri birbirinden ayırt etmeyi ve harflerin pozisyonunu değerlendirmeye öğrendiler” diyorlar. Bu da ortografik işaretleri insan gibi işlemek için dil bilgisinin şart olmadığını gösteriyor. Gerçek sözcükleri yüz alıştırmayla öğrenen şebekler, yalnızca bir buçuk ay sonra düzinelerce kelimeyi uydurma sözcüklerden ayırt edebilmeyi öğrenmişler. Anlamsız kelimeler gerçeklerine ne kadar çok benzerse hatalar da o denli artmış.
Bu durum insanlar için de geçerlidir. Fakat şebek deneyinde asıl ilginç olan şu: Maymunlar ilk defa gördükleri gerçek kelimeleri bile uydurma sözcüklere kıyasla daha ender olarak anlamsız olarak sınıflandırmış. Bu da, şebeklerin bilinçsiz olarak belli başlı harf kombinasyonlarını sayımsal olarak, gerçek sözcüklerde çok sık olarak veyahut da hiç görülmediğini öğrendikleri anlamına geliyor. Bu tür sayımsal öğrenme belki de çeşitli hayvan türlerinde bulunan evrensel bir mekanizma olabilir.
CUMHURİYET BİLİM TEKNİK EKİ
Maymunlar okumanın ön aşamasını kavrayabiliyor. Yoksa maymunlar okuyabiliyor mu?
Şöyle: Fransız uzmanlarının eğittikleri şebek maymunları İngilizce sözcükleri, aynı uzunlukta anlamsız kelimelerden ayırt edebiliyor. Maymunlar üç yüz kelimeyi yüzde 75 doğruluk payıyla hatırlamışlar. Hatta daha önce görmedikleri kelimeleri bile anlamsız sözcüklerden ayırt edebiliyorlar.
Şebek maymunları konuşamadıkları halde ortografik bir şifreyi çözebilme yeteneğine sahipler ki bu tıpkı insan gibi bir yazının temel özelliklerine karşı duyarlı olduklarını gösteriyor (Science). Beynimiz bir kelimenin anlamını kavramadan onun dilimize ait bir sözcük olup olmadığını anlıyor. Yani sembollerin biçimini ve harf olarak pozisyonlarını ve sözcük bölümlerini tanırken, aynı zamanda bu harf kombinasyonunun dilimizde olağan olup olmadığını da kaydediyor. Bu sözcük tanımayla ilgili yeteneğin şimdiye kadar konuşma yetisiyle sıkı sıkıya ilişkili olduğu sanılıyordu. Ancak Aix-Marsilya Üniversitesi’nden Jonathan Grainger ve arkadaşlarının şebeklerle ilgili araştırması bu öğretiyi çürütmüş oldu.
“Şebekler, çeşitli harfleri birbirinden ayırt etmeyi ve harflerin pozisyonunu değerlendirmeye öğrendiler” diyorlar. Bu da ortografik işaretleri insan gibi işlemek için dil bilgisinin şart olmadığını gösteriyor. Gerçek sözcükleri yüz alıştırmayla öğrenen şebekler, yalnızca bir buçuk ay sonra düzinelerce kelimeyi uydurma sözcüklerden ayırt edebilmeyi öğrenmişler. Anlamsız kelimeler gerçeklerine ne kadar çok benzerse hatalar da o denli artmış.
Bu durum insanlar için de geçerlidir. Fakat şebek deneyinde asıl ilginç olan şu: Maymunlar ilk defa gördükleri gerçek kelimeleri bile uydurma sözcüklere kıyasla daha ender olarak anlamsız olarak sınıflandırmış. Bu da, şebeklerin bilinçsiz olarak belli başlı harf kombinasyonlarını sayımsal olarak, gerçek sözcüklerde çok sık olarak veyahut da hiç görülmediğini öğrendikleri anlamına geliyor. Bu tür sayımsal öğrenme belki de çeşitli hayvan türlerinde bulunan evrensel bir mekanizma olabilir.
CUMHURİYET BİLİM TEKNİK EKİPaylaş
Yazar: Zeynep GÜÇLÜCAN
Görüntülenme:Yayınlanma Tarihi:27 Nisan 2012
İlgili İçerikler
Köşe Yazarları
Sosyal Sorumluluk Projeleri
Kategori Bulutu
Psikiyatri AFAZİ Tüp Bebek Alkol Bağımlılığı Otizm Saç Dökülmesi Esrar Bağımlılığı Alzheimer Bebek Gelişimi Kokain Bağımlılığı Baş Ağrıları Stres Kumar Bağımlılığı Demans Depresyon Sanal Bağımlılık Migren Alerji Opiat Bağımlılığı Parkinson Kadın Hastalıkları Sigara Bağımlılığı Şizofreni Obezite Kardioloji Bipolar Bozukluk Cilt Bakımı