Vergi kaçakçılığına piyango çözümü

35 yaşındaki fabrika işçisi Jozef Lazarick ulusal televizyonda okunan şanslı numaranın kendine ait olduğunu duyunca kulaklarına inanamamıştı.

35 yaşındaki fabrika işçisi Jozef Lazarick ulusal televizyonda okunan şanslı numaranın kendine ait olduğunu duyunca kulaklarına inanamamıştı.

Slovakya'nın yeni vergi piyangosu için yalnızca dokuz fiş işlettirmesine rağmen yeni arabayı o kazanmıştı. Fiş alıp işlettirmeleri için bütün arkadaşlarını ikna etmeye hazır olarak (Slovakyalı yetkililerin umduğu da buydu), "Havalarda uçuyorum" diyordu Lazarick. Slovakya'nın katma değer vergisinden elde ettiği gelir son 10 yıldır azalıyor. Müfettiş çalıştırmak, tüccarları ve hizmet sağlayıcılarını tek tek mahkemeye çıkarmaksa pahalı ve ağır bir süreç. Öyle olunca hükümet, geçen sonbahar, işini piyangoyla kolaylaştırmaya karar verdi. Yaptıkları alışverişlerin fişlerini alıp işlettiren vatandaşların kaydı alınıyor ve bu yolla resmî bir kayıt oluşturuluyor; böylece restoranlarla dükkân sahipleri satış vergisinden kaçamıyor. Müşterinin işletmeciden aldığı fişteki vergi numarası sahteyse bilgisayar bunu da tespit ediyor ve olası dolandırıcılıklar böylece ihbar edilebiliyor. Slovakyalılar 1 Euro'nun üstündeki her alışveriş fişiyle 10 bin Euro, bir araba veya televizyondaki bir yarışma programına katılım için aylık piyangoya kaydolabiliyor. Vergi yetkilileri piyangonun şimdiden büyük bir etki yarattığını, katma değer vergisi toplamakta güçlük çeken diğer Avrupa ülkelerinin de benzer bir yöntemi düşündüğünü belirtiyor. Nitekim Portekiz bu ay kendi piyangosunu düzenlemeye başladı. Yetkililere göre Slovakya'da 450 bin kişi 60 milyon fiş kaydettirerek piyangoya katıldı. Fiş vermeyen işletmecilerin şikâyetlerinde de büyük artış var. Yetkililer, piyangodan önceki altı ayda hükümetin bu türden 300 şikâyet aldığını aktarıyor. Sonraki ilk birkaç aydaysa bu sayı 7 bine çıkmış. Slovak Maliye Bakanı Peter Kazimir, "Şimdiye kadar büyük bir başarı elde ettik" diyor. Avrupa Komisyonu'nun yeni bir raporunda, Avrupa Birliği'nde toplanmayan katma değer vergisinin 2011'de 267 milyar doları bulduğu açıklanmıştı. Üstelik 2008 krizinin başlangıcından beri bu açık AB genelinde ortalama yüzde beş artış gösterdi. Ancak özellikle Yunanistan, İrlanda, Letonya, Portekiz, Slovakya ve İspanya gibi bazı ülkelerde bu sorun çok acil bir hal almış durumda. Slovak ekonomik araştırma kuruluşu Ineko'nun direktörü Peter Golias, on yıl önce Slovakya'daki vergi toplama oranının yüzde 80 olduğunu belirtiyor. Bu oran bugün yüzde 60; yani Slovakya, bu sıralamada Yunanistan'la birlikte en zayıf ülke. Golias, bazı yurttaşların vergi dolandırıcılıklarından bıktığını ve piyangoya o yüzden katıldıklarını ifade ediyor. Portekiz ' de k i piyangoysa, yurttaşları vergi müfettişlerine ihbar ettirmenin kapitalist bir yolu olduğu gerekçesiyle, Portekizli bazı muhalifler tarafından eleştiriliyor. Portekizli yetkililer, 10 milyonluk ülkede kumarın popülerliğine dayanarak, vergi piyangosunun çok etkili olacağına inanıyor. Restoran sahibi João Raposo da müşterilerinin giderek eksiksiz fiş istediklerine, oysa "beş yıl önce kimsenin böyle şeyleri umursamayacağına" dikkat çekiyor. Slovakyalı vergi yetkilileri 2013'te, 2012'ye göre 512 milyon dolar daha fazla vergi toplandığını belirtiyor. Sylvia Skanderova, babasının bir piyangoda daha önce 11 bin dolar civarında kazandığını ve ondan sonra her türlü piyangoya katılmaya başladığını aktarıyor. Vergi piyangosuysa en sevileni çünkü hiçbir masrafı yok. Babası fişleri işlemek için her pazar üç saatini harcıyormuş. 26 yaşındaki Skanderova, "Babamı bildikleri için komşular da fiş getiriyor" diyor. "Her pazar adamın gözleri kan çanağına dönüyor. Bodrumda torbalar dolusu fiş var." THE NEW YORK TIMES