ÜTÜYÜ PRİZDE Mİ UNUTTUM?

PSİKOHAYAT

Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi Psikiyatristi Semra Baripoğlu kişinin hayatını çekilmez kılan ve uzayıp giden takıntıyı Psikohayat'ın yeni sayısında anlattı…

Kişinin yaptığı işi doğru yapıp yapmadığını defalarca ve saatlerce kontrol etmesi yani kontrol kompulsiyonları hastanın hayatını yaşamasına engele olabilir.

OKB hastasının günlük yaşamında bu sorular böylece uzayıp gidebilir... Kontroller saatleri bulabilir.

Obsesif kompulsif bozuklukta sıkça görülen bir takıntı türü de kişinin yaptığı bir işi yapıp yapmadığından ya da doğru yapıp yapmadığından emin olamamasıdır. Böyle olunca da hasta emin olmak için tekrarlayıcı biçimde ''kontrol etme davranışı'' gösterir. Kapıyı kilitlediği halde dakikalarca kontrol eder, kapıdan ayrılıp yola çıkamaz.

Bazen kontrollerle geçen süre saatleri bulabilir, hasta ancak yakınlarının zorlamasıyla kapıdan ayrılabilir ya da kapıyı yakınının kapatmasını isteyebilir. Elektrik, doğalgaz vb kapattığından, ütüyü, kurutma makinesini vb prizden çektiğinden emin olmadığı için tekrar tekrar, bazen çıktığı yoldan eve geri dönüp kontrol etme ihtiyacı duyar.

Acaba birine mi çarptım?

İşyerinde yaptığı bir işi tekrar tekrar kontrol etmekten ilgili kişiye teslim edemez, bir sonraki adıma geçemez ve işlerini geciktirdiği için zor durumda kalırlar. Araba kullanırken ''acaba birine mi çarptım'' kuşkusuyla geçtiği yollara geri dönüp defalarca kontrol eden hastalar vardır. Orada yaralı kimseyi görmedikleri halde bir türlü ikna olmaz, defalarca kontrol ederler. Bazı hastalar okuduklarından emin olamazlar. Okuduğu yazıyı tam anlamamış, bazı kısımları kaçırmış olabileceği kuşkusuyla tekrar tekrar aynı sayfayı okurlar.

Bu durumdaki hastalar kuşkularıyla kişiler arası iletişimde de sorunlar yaşayabilir, ailesini, arkadaşlarını tekrar tekrar arayarak işlerin tam olup olmadığıyla ilgili kafasındaki sorulara yanıt arar. Ne yazık ki kolayca ikna olmaz, her yanıt başka yeni soruları doğurur ve bu süreç uzayıp gider.

Zarar görme korkusuyla da kontrol edebilir

Kuşkuların ardında hastanın elinde olmadan ürettiği, gelecekteki olası zararlarla ilgili olumsuz senaryolar vardır.
Örneğin; eve ya da iş yerine açık kalan camdan hırsız girebilir, kapatılmayan elektrik düğmesi, doğalgaz yangın çıkarabilir. Bazen de kontrol etme kompulsiyonları eleştirilme korkusuna bağlı ve sorumlulukla ilgili aktif bir kaçınma davranışı olarak yorumlanmıştır. Örneğin hasta, yolda arabasıyla birine çarptığı için ya da işteki hataları nedeniyle eleştirilebileceği, ceza alabileceği kaygısıyla kontrol etme davranışı gösterir.

Yapılan araştırmalar kontrol kompulsiyonlarının çoğunlukla bekar, eğitimli erkeklerde görüldüğünü ortaya koymuştur. Bu hastalarda obsesif kompulsif bozukluğun erken yaşlarda başlamış olduğu da bir diğer bulgudur.

Çocuklarda anne-babasının ya da kendisinin güvenliğine ilişkin obsesif endişeler de yaygındır. Bu nedenle de kontrol kompulsiyonları çocuklarda da sıkça görülen bir OKB belirtisidir.

Yapılan araştırmalar kontrol kompulsiyonlarının çoğunlukla bekar, eğitimli erkeklerde görüldüğünü ortaya konmuştur…