Vücudumuzdaki en kalın ve en uzun sinir olan nervus ischiadicus ya da halk dilindeki adıyla siyatik, bel bölgesinde bulunan son omurdan çıkar ve dizin altında sonlanır. Siyatik siniri, belin alt kısmında bulunan L4, L5, S1, S2 ve S3 sinir köklerinin birleşmesi ile meydana gelir.

Coxa olarak adlandırılan ve kalçada bulunan leğen kemiğinin içinden geçer ve bacağın arkasına kadar uzanır. Dizin ekleminde dallara ayrılarak ayağa kadar ulaşır ve bu bölgede duyu ve motor fonksiyonlarını oluşturur.

Siyatik, siyatik sinirinin sıkışmasına bağlı olarak gelişen ağrıya verilen isimdir. Bu ağrı daha çok bacaklarda hissedilse de nedeni belde bulunan sinir köklerinin gerilmesi veya sıkışmasıdır. Tümör, iltihap, kist varlığı veya omur kayması da bazı durumlarda siyatiğe neden olabilir. Siyatik vakalarının şiddetli olduğu zamanlarda diz ve bilek reflekslerinde azalma, bacaklarda güçsüzlük oluşur. Bacağın yukarı kaldırılması hareketi ağrıyı artırır.

Bu ağrılar kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyecek seviyeye gelebilir. Siyatiğin tedavi edilmemesi ayakta ve bacakta felç gibi kalıcı hasara yol açabilir.

Siyatik Belirtileri Nelerdir?

Bel bölgesiyle birlikte bacak ve ayağın da dâhil olduğu ağrıyla karakterize olan siyatikte kişi; kalçasından başlayarak ayak topuğuna doğru bir çekilme hissetmeye başlar. Hareket ettikçe ağrının şiddeti artar ve sinirin geçtiği her bölgede güç ve his kaybı yaşanır.

Siyatik ağrısı, kişinin hareketlerini sınırlandıran boyutlarda olabilir. Ağrı söz konusu olduğunda vücudun üst bölümünü eğmek zor olabilir veya dönme hareketleri kısıtlanabilir. Siyatik ağrısının olduğu zamanlarda vücudu dik tutmak zorlaşır. Vücudun genellikle yana doğru eğildiği gözlemlenir. Yürüyüş sırasında bile ayağı kaldırmak zor olduğundan ağrının baskın olduğu taraftaki ayakta sürükleme problemi olabilir. Bunların yanı sıra genel siyatik belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

•    Ayak ve ayak parmaklarının alt tarafında karıncalaşma, uyuşma, iğne batmasına benzer hisler ve ağrı
•    Hareket kaybı
•    İdrar kaçırma
•    Bacak kaslarında incelme ve kısalma

Siyatik Neden Olur?

Siyatik ağrısı genel olarak fıtıklaşan herhangi bir disk nedeniyle oluşsa da farklı birçok faktör siyatik oluşumuna sebep olabilir. Siyatik oluşumunun nedenleri aşağıda sıralanmıştır.

•    Ağır Kaldırmak: Sürekli ağır yük kaldırmak siyatik oluşumuna neden olur. Özellikle belli meslek gruplarında çalışan kişilerde görülme sıklığı daha fazladır.

•    Hareketsiz kalmak: Uzun süre hareket etmemek ve oturmak siyatiğe yol açabilir. Uzun süre araç kullanmayı gerektiren mesleklerde çalışan kişiler risk grubundadır.

•    Diyabet: Şeker hastalığı sinir sistemine hasar veren bir rahatsızlık olduğu için şeker hastalarında siyatik görülebilir.

•    Obezite: Obez veya aşırı kilo vücut omurgasında aşırı derecede stres yaratır. Bu durum siyatiği tetikleyebilir.

•    Gebelik: Hamilelik döneminde genişleyen uterus ve kilo artışı siyatik siniri baskılayabilir. Ayrıca memelerin ve karnın büyümesi vücutta ağırlık merkezinin değişmesine yol açar. Bu değişim de siyatik sinirinde basınç oluşmasına yol açabilir.

•    İleri yaş: Yaşlanmaya bağlı gelişen kemik, kemik çevresindeki doku ve kasların zayıflaması siyatiğe neden olabilir.

•    Travma: Bazı yaralanmalar ve kazalardan sonra siyatik sinir ve bunun etrafındaki dokunun zarar görmesi siyatik ağrısına yol açabilir.

Siyatik Hastalığından Nasıl Korunulur?

Kişinin sağlığını ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen ve bazı durumlarda kalıcı hasara yol açan siyatik hastalığından korunmak için aşağıdaki detaylara dikkat etmek faydalı olur.

•    Bel ve sırt kaslarını güçlü tutmak
•    Vücudun ağırlık merkezini değiştirecek şekilde yanlış konumda oturmaktan kaçınmak
•    Otururken bel, sırt ve kolları desteklemek
•    Uzun süre ayakta durmaktan kaçınmak
•    Uzun süre hareketsiz kalmamaya özen göstermek
•    Ağır yük kaldırmaktan kaçınmak

Başlangıç dönemi siyatik ağrısı zaman içerisinde kendi kendine kaybolabilir. Ancak 1 haftadan uzun süren ve şiddeti artan ağrılarda uzman bir doktor ile görüşmek gerekir. Bunun yanı sıra ayak, bacak, sırt ve kalça bölgesinde ani ve şiddetli ağrı başlaması, özellikle bacaklarda güçsüzlük, uyuşukluk şikayetlerinin artması, mesane ve bağırsak kontrolünde zorluk yaşanması gibi durumlar söz konusu olduğunda tanı konulabilmesi ve tedavi edilebilmesi için doktora başvurmak gerekir. Trafik kazası ve yüksekten düşme travmalarında da doktor incelemesi faydalıdır.

Siyatik Tanısı Nasıl Koyulur?

Siyatik tanısı koymak için doktora başvuran hastanın öncelikle anamnezi alınır. Hastanın ağrı tarifini ve öyküsünü detaylı şekilde aktarması önemlidir. Topuktan kalçaya kadar karıncalanma hissi, uyuşma ve ağrı siyatik hastalığının tanısında önemlidir. Fizik muayene ile reflekslerin ve kasların durumu kontrol edilir. Bazı hareket yönlendirmeleriyle ağrının şiddeti ölçülür. Siyatik sinirde anormal bir durum olup olmadığını kontrol etmek için sinir uyarım testleri yapılabilir. Bazı durumlarda MR ve BT gibi radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Siyatik ağrısının sebebinin anlaşılması ile tanı koyulur ve tedavi süreci başlar.

Siyatik Nasıl Tedavi Edilir?

Siyatik hastalığının farklı tedavi türleri vardır. En ideal tedaviyi uygulamak için siyatiğin şiddetine, hastanın genel durumuna, şikâyetlerine ve sinirin tam olarak neden baskılandığına bakılır. Bazı hastaların tedavisinde kas gevşetici ve ağrı kesici ilaçlar yeterli olurken bazı hastaların tedavisi için epidural steroid enjeksiyonu yöntemleri kullanılır.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü tarafından traksiyon tedavisi ve spinal manipülasyon gibi tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bazı durumlarda siyatik hastalığının tedavisi için cerrahi müdahale gerekli olabilir. Siyatiğin kolay bir şekilde tedavi edilebilmesi için özellikle 1 haftadan uzun süren ağrılı durumların dikkate alınması ve doktora başvurulması önemlidir.