ŞİDDET YATIRIMI DURDURMUYOR

THE NEWYORK TİMES

Uyuşturucu kartellerinin memleketinde yabancılar fabrika açıyor. İşte detaylar.

Meksika'daki uyuşturucu savaşlarına ait son kanlı başlıklar New York'taki genel merkeze ulaşınca, buradaki Amerikalı bir elektronik fabrikasının yöneticisi olan Ken Chandler telefona sarılıyor. Eve dönmek için yalvarmıyor. Kalmak için yalvarıyor. Şirketin bu şehirdeki operasyonlarını denetleyen Chandler, "Merkezdekileri rahatlatmaya, toplanıp gitmenin zamanı olmadığını anlatmaya çalışıyoruz" diyor.

Emniyet müdürlüğünü uyuşturucu kartelinin üyelerinden temizlemek isteyen ordu Haziran başında bu şehre geldi. Aslında işveren Spellman High Voltage'ın sürekli bir telkine ihtiyacı yok. Yalnızca bu şehirde bile sayısı altı olan ve sınıra yayılan diğer yabancı yatırımcılar gibi Spellman da faaliyetlerini genişletiyor.

Ülkedeki şiddet dolu manzaranın yaman çelişkilerini yansıtan hesapların ardından, bir fabrika daha inşa ediyor. Diğer yatırımlar daha uzaktaki girişimcilerden. Örneğin iPhone'lar, Dell bilgisayarları ve başka elektronik ürünler yapan Tayvan firması Foxconn, burada kök salan bazı Uzakdoğulu şirketlerden biri. Sahilden güneye inildiğinde Koreli çelik üreticisi Posco, operasyonlarını büyüterek 2013'te 300 kişinin çalışacağı ikinci bir fabrika kuracağını duyurdu. Uyuşturucu savaşlarının arz ettiği karanlık tabloya rağmen Meksika ekonomisi çalışmaya devam ediyor. Gerçi olumsuz işaretler yok değil, ama ülke, kalkınmakta olan dünyadaki birçok ekonomiden hızlı büyüyor.

Uyuşturucu örgütleri pastadan daha büyük pay kapmak için savaşa dursun, burada "maquiladora" olarak bilinen büyük üretim tesislerinde televizyon setleriyle araba parçaları monte ediliyor, elektronik parçacıklar lehimleniyor. Meksika'nın en sorunlu şehirlerinde küçük bir istihdam patlaması yaşanıyor ve silah seslerinin arasında bir umut ışığı seçiliyor. Meksika'nın imalat sektöründe istihdam yüzde 8,2 artarak Ocak itibariyle (eldeki en son veriler) 1,8 milyona ulaştı.

Hem şiddetin en yoğun olduğu, hem de en büyük sayıda "maquiladro"su olan Ciudad Juárez'de bile çalışan sayısı yüzde 1,3 artışla 176 bin 824 oldu. Çoğu ABD merkezli olan ve sınır eyaletlerinde kurulan fabrikalar gümrüksüz hammadde ithalatı yapıp monte edilen ürünleri ihraç ediyor. Böylece ABD'deki ürün maliyeti düşürülüyor ve Meksika ortalamasının üstünde, ama kalkınmakta olan çoğu ülkenin altında olan ücretlerle istihdam sağlanıyor. Yeni veya büyütülen fabrikaların bazısı, ABD'deki tesisleri kapatmak pahasına bile olsa geliyor. Çamaşır makineleri, kurutucular ve başka ev eşyaları üreten Electrolux 2009'da Iowa eyaletindeki bir fabrikasını kapattıktan sonra geçen ay Juárez'de bir yenisini açtı. Brezilya'dan sonra Latin Amerika'nın en büyük ikinci ekonomisi olan Meksika geçen yıl, son on yılın rekorunu kırarak, yüzde 5,5 büyüdü.

İmalat sektörü kadar yurtiçinde gelişen orta sınıfın da beslediği bu büyümenin önümüzdeki yıl yüzde 4,5 olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Meksika Merkez Bankası geçen yılki yabancı yatırımın 17,7 milyar dolar olduğunu bildiriyor. Kriz öncesi yatırım ise 25 milyar dolardı. Ulusal gazetelere göre kartel kaynaklı şiddet son beş yılda 40 bin kişinin canına mal oldu. İktisatçılar şiddet olmasa Meksika'nın daha da hızlı büyüyeceğini belirtiyorlar. Olaylar fabrikalara pek bulaşmasa da işçiler etkilenebiliyor. Geçen sonbahar Ciudad Juárez yakınlarında "maquiladora" işçilerini taşıyan bir otobüse, herhalde bir düşman arayan silahlı kişiler tarafından ateş açılmış, dört kişi hayatını yitirmişti. Ciudad Juárez'de iş kurmak isteyenlere yardımcı olan El Paso Bölgesel Ekonomik Kalkınma Komisyonu'nun Başkanı Bob Cook'a göre, güvenlik maliyetleri artıyor ve potansiyel yatırımcılar için güvenlik konusu hâlâ önemli bir sorun. Ama Cook, emek, nakliye ve renminbi'nin maliyetinin artması dolayısıyla bazı şirketlerin Çin yerine Meksika'yı yeğlediğini savunuyor.

Sanayileşme yanlıları ek istihdamla daha fazla insanın çalışıp ailesini besleyeceğini, bunun da suçları azaltmaya yardımcı olabileceğini savunuyor.

Oysa imalatın geliştiği şehirlerde bunun faydaları işçiler ve ailelerine çok yavaş ulaşıyor. Sosyolog Cirila Quintera, "Okullara ve sosyal merkezlere yapılan yatırımlar asgari düzeyde" diyor. Ama 41 yaşındaki Rosalia Carrasco gibi işçiler, sosyal yardımları da olan sabit bir işin onları rahatlattığını aktarıyor. "Herkes gibi kendimi geliştirip ilerlemeyi umuyorum" diyor. Spellman'ın Başkanı Loren Skeist, güvenlik konusunun üstüne titrediğini belirtiyor. Tesisi ziyaret etmek istemeyen birkaç müşteri olsa da Matamoros yatırımını önemsiyor. "Nispeten güvenli olduğunu söyleyebilirim. Makul bir güvenlik düzeyiyle Meksika'da olmak istiyorsanız bunun için çok geçerli nedenler var" diyor Skeist.