Menopoz, kadının üreme yaşamının sonunu işaret eder. Kadınların çoğu doğal olarak 45 ila 55 yaşları arasında menopoza girer ve Doğal menopoz için ortalama yaş 51'dir. Menopozda yumurtlama artık gerçekleşmez ve östrojen ve progesteron üretimi durur. Belirtileri arasında en sık terleme, sinirlilik var.

MENOPOZ NEDİR?

Bir kadının doğurganlığı 40'lı yaşlarında doğal olarak azalır ve 50 yaşından sonra hamilelik riskinin yüzde birden az olduğu tahmin edilir, ancak kadınlar bir döngüde iki kez ve son adetten üç ay önce yumurtlayabilirler. Kadınlara, 50 yaşın altında menopoza girerlerse son adetlerinin üzerinden iki yıl, 50 yaşından büyüklerse son adetten bir yıl sonrasına kadar kontrasepsiyon kullanmaya devam etmeleri önerilir.  

Menopoz, tanımı gereği son adet dönemidir. Bir kadının üreme sistemini içerdiğinden, genel yaşlanma sürecinin evrensel ve geri döndürülemez bir parçasıdır. Menopoz, 12 aylık amenoreden sonra teşhis edilir. Hormonal değişiklikler ve klinik semptomlar, menopoza kadar giden bir süreçte ve hemen sonrasında ortaya çıkar. Bu dönem sıklıkla klimakterik veya perimenopoz olarak adlandırılır, ancak giderek daha yakın zamanda türetilmiş bir ad olan menopozal geçiş (MT) ile anılır.

Orta yaşlı ve yaşlı bireylerin sayısındaki artışla birlikte, hayatlarının çoğunu hipoöstrojenik bir durumda yaşayan kadınların sayısında eşzamanlı ve sürekli bir artış var.

Menopoz bir hastalık değil, bir kadının hayatında artık doğurgan olmadığı ve adet dönemlerinin durduğu noktadır. Bu süre zarfında yumurtlama durur ve östrojen hormonları düşer. Menopoza bazı kadınlarda sıcak basması veya gece terlemesi gibi fiziksel semptomlar eşlik edebilir. Perimenopoz, menopoza giden zamandır ve geçişin semptomları iki ila on yıl sürebilir. Menopoz, büyük sağlık risklerine karşı önleyici tedbirler alma fırsatlarıyla birlikte, yaşamın yeni bir aşamasının olumlu bir başlangıcı olarak görülebilir.

Kombine oral kontrasepsiyon (östrojen ve progestojen içeren hap veya vajinal halka) kullanan kadınların genellikle 51 yaşına kadar bırakmaları ve hormonal olmayan veya sadece progestojen içeren bir yönteme geçmeleri önerilir. Etinil östradiol içeren yöntemlerin riskleri, özellikle kadın 35 yaşın üzerinde sigara içiyorsa yaşla birlikte artar.

MENOPOZUN BELİRTİLERİ

Menopoz öncesi ve sonrası kadınlar tarafından yaygın olarak bildirilen semptomlar arasında;

-Ateş basması

- Aşırı terleme

- Uykusuzluk

- Sıcak basması

- Uyku bozuklukları

- Gece terlemeleri

-Aşırı sinirlilik

- Vücut ağrıları

- Kuru cilt

-Vajinal kuruluk

- Libido kaybı

- İdrar sıklığı

- Dalgalanan ruh hali

- Tüylenme, kıllarda artış

- Saç dökülmesi

- Kasık kıllarında incelme ve cilt değişiklikleri görülebilir.

Kadınların yüzde yirmisinde ise hiçbir semptom görülmezken, semptomlar 60'lı yaşlardan sonra artarak devam edebiliyor.

MENOPOZUN PSİKOLOJİK BELİRTİLERİ

-Depresyon hali

- Uykusuzluk

-Sürekli uyku hali

- Aşırı öfke

-Asabiyet

-Anksiyete artışı

-Hormonal değişiklikler

-Duygudurum değişiklikleri

-Kaygılı olma

- Odaklanamamak

-Panik Atak

-Unutkanlık

Düşük östrojen seviyeleri, ruh halini, duyguları ve uykuyu düzenleyen bir kimyasal olan daha düşük serotonin seviyeleri ile ilişkilidir. Depresyon menopozda yaşamın diğer evrelerinde olduğundan daha yaygın değildir, ancak geçmişte bir depresyon öyküsü, özellikle doğum sonrası depresyon ve perimenopoz sırasındaki stres, bir kadının duygudurum sorunlarına yenik düşmesine neden olabilir.

MENOPOZUN NEDENLERİ NELERDİR?

Menopozun nedenleri arasında yaş, menopozu etkileyen en yaygın faktördür. Yumurtalıklar, ilerleyen yaşla birlikte hormon üretme ve yumurtlama yeteneklerini yavaş yavaş kaybeder. Bazı ameliyatlar ve tıbbi tedaviler menopoza neden olabileceğinden, menopozun başka nedenleri de vardır.

-Sigara kullanımı

- Yai faktörü

-Aşırı alkol tüketimi

-Mutsuz, huzursuz yaşama

- Yumurtalık ile ilgili rahatsızlıklar

- Kanser tedavisi

- Kemoterapi tedavisi

- Pelvise radyasyon tedavisi

MENOPOZ SONRASI DÖNEM NEDİR?

Menopoz kelimesi, bir kadının yaşadığı son veya son adet dönemini ifade eder. Bir kadın 12 ay üst üste adet görmemişse “menopoz sonrası” olarak kabul edilir.

ERKEN MENOPOZ NEDİR?

Erken menopoz veya erken yumurtalık yetmezliği, 40 yaşından önce doğal yumurtalık fonksiyonunun durması, yumurtalıkların alınması için yapılan ameliyat sonrası veya kanser tedavileri sonucunda ortaya çıkabilir. Menopoz, 40 ila 45 yaşları arasında ortaya çıktığında erken menopoz olarak kabul edilir.

MENOPOZ GEÇİŞİ PERİMENOPOZ NEDİR?

Menopoz geçişi yani perimenopoz, bir kadının adet dönemlerinde düzensiz dönemler veya akışta değişiklikler gibi değişiklikler yaşamaya başlayabileceği menopoza giden zamanı ifade eder. Döngüler daha kısa veya daha uzun olabilir. Menopoz geçişi semptomlarında sıcak basması ve gece terlemeleri, ağrılar, yorgunluk, sinirlilik ve ayrıca göğüs ağrısı gibi adet öncesi semptomları içerebilir. Bu değişikliklere, yumurtalıktan hormon üretimindeki dalgalanmalar neden olabilir. Bazı kadınlar son adet döneminden 5-10 yıl önce menopoz semptomları yaşayabilir. Bir kadının menopoz semptomlarının hangi yaşta başlayacağını veya ne kadar süreceğini tahmin etmenin bir yolu yoktur.

MENOPOZ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Doktorlar menopozu bir kadının semptomlarına ve menstrüasyondaki değişikliklere göre teşhis eder. Yaşanan semptomlar bir kadının neler yaşadığını ve herhangi bir tedavi gerekip gerekmediğini belirlemenin yararlı bir yolu olabilir.

Bir kadının menopozda olduğunu netleştirmek ve teşhis etmek için hormonal testlerin yapılması gereklidir. Bununla birlikte, fiziksel değişikliklerin doğal yaşlanmadan ziyade tiroid bozukluğu gibi bir hastalık belirtisi olduğuna dair bir endişe varsa veya erken yaşta spontan menopoz meydana gelirse, doktor testler isteyebilir.

Bazı uzmanlar ise hormon seviyelerini belirlemek için tükürük testleri önerse de, sonucun doğru veya faydalı olacağına dair bir kanıt yoktur. AMH anti-Müllerian hormon ölçümü, menopoz yaşınının tahmin edilmesine yardımcı olabilir. Testler ve ölçümler mutlaka uzman doktorlar tarafından gerçekleştirilmelidir.

MENOPOZDAN NASIL KORUNULUR?

Menopozdan korunmak ya da menopoza geç girmek için kadınlar, sigarayı bırakmak, iyi beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve bazı rahatlama tekniklerini dahil etmek üzere bazı adımlar atabilir ve sağlıklarına dikkat etmelidir. Öten yandan kötü beslenmeden, baharatlı yiyeceklerden, kafeinden ve alkolden kaçınmak da menopozu geciktirmede etkilidir.

Menopozdan korunmak için yapılacaklar:

-Sağlıklı beslenmek

- Sebze ağırlıklı beslenmek

- Meyveyi fazla tüketmek

- Egzersiz ve yürüyüşe ağırlık vermek

- Alkolü bırakmak

- Sigarayı bırakmak

- Bazı kadınlar, bitkisel veya alternatif ilaçlarla da menopoz semptomlarından kurtulabilir

- Histerektomi

-Oferektomi

- Otoimmün bozukluklar

- Sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmek

MENOPOZ NE ZAMAN KAÇ YAŞINDA BAŞLAR?

Menopozda geçirilen süre artmasına rağmen, menopozun gerçekleştiği ortalama yaş, yaklaşık 50-51 yıl, antik çağlardan beri değişmedi. Antik Yunan'dan gelen kadınlar, modern kadınlarla aynı yaşta menopoz yaşadılar ve menopoza semptomatik geçiş genellikle yaklaşık 45,5-47,5 yaşlarında başlıyor.

Doğal menopoz için ortalama yaş 51'dir, ancak daha erken veya daha sonra ortaya çıkabilir. Nadiren, kadınlar 40 yaşına kadar erken veya 60 yaşına kadar geç menopoza girebilirler. Belirli bir kadının ne zaman menopoza gireceğini önceden tahmin etmenin bir yolu yoktur. Menopoz, bir kadının art arda 12 ay boyunca adet görmemesi durumunda onaylanır.

MENOPOZ NE KADAR SÜRER?

Menopoz zamanına perimenopoz başlangıcı tipik olarak iki ila sekiz yıl sürer.

MENOPOZ SAĞLIĞI NASIL ETKİLER?

Menopoz, yumurtalıklarınız yumurta salmayı ve kadın hormonları üretmeyi bıraktığında ortaya çıkar. Hormon seviyelerindeki bu değişiklik, sıcak basması, uykusuzluk ve ruh hali değişimleri gibi semptomlara neden olabilir.

Menopozda;

-Östrojenin kaybı kemikleri zayıflatır

- Uykusuzluk ve uyku sorunları

-Huzursuzluk, kabus görme

- Koroner arter hastalığına katkıda bulunan kolesterol seviyelerini yükseltebilir

- Ruhsal dalgalanmalar yaşanır

- Cinsel yaşamda değişiklikler yaşanabilir…

 40 YAŞINDAN ÖNCE MENOPOZ OLABİLİR Mİ?

Erken menopoz, dönemlerin 40 yaşından önce sona ermesidir. Çoğu durumda menopozun erken olması için bir neden yoktur. Çok erken yaşlarda da menopoz yaşanabilir.

Bazen ailede erken menopoz öyküsü olabilir. Bazı enfeksiyonlar ve bağışıklık ve kromozom bozuklukları da erken menopoza neden olabilir.  Öte yandan sigara içmenin de erken menopoza neden olduğu bilinmektedir.

Her iki yumurtalığın cerrahi olarak işlem görmesi erken menopoz da olabilir.

Erken menopoza;

-Sigara kullanımı

- Yumurtalık kanseri türleri ve tedavisi

- Kanser ve kemoterapi tedavileri

-Genetik yatkınlık

- DNA türleri

MENOPOZDA HAMİLE KALABİLİR MİYİM?

Bir kadın, son adetinden bir yıl sonrasına kadar veya menopoz 50 yaşından önceyse iki yıla kadar hala doğurgan olabilir. Hamile kalma ve sağlıklı bebek dünyaya getirme şansı araştırmalarla kanıtlanmıştır.