Mavi taşın sırrı açığa çıkıyor

Dünyanın en ünlü elması, mavi ışıltısıyla 45.52 karatlık Hope elması. Mavi taşın sırrı açığa çıkıyor.

Dünyanın en ünlü elması, mavi ışıltısıyla 45.52 karatlık Hope elması. Mavi taşın sırrı açığa çıkıyor.

Topraktan çıkarıldığı 17'nci yüzyıldan beri bu taşın etrafında bir gizem ve entrika var. Farklı nedenlerden dolayı olsa da bilim insanları da bu elmasa gizemli bir hazine olarak bakıyor. Araştırmacılar elmasta, Dünya'nın 1 milyar yıllık tarihinin gizli olduğunu düşünüyor. Hope elmasının sergilendiği Washington'daki Smithsonian Enstitüsü'nün Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nden coğrafya uzmanı ve küratör Jeffrey E. Post, "İnsanlar ona bir kültür ikonu, lanetli bir taş veya basit bir mücevher olarak bakıyor. Ancak o içinde insanlıktan çok önceye uzanan bir doğa tarihini barındırıyor" diyor. Ocak ayında Post ve meslektaşları American Mineralogist dergisine yazdıkları makalede, Hope elmasıyla ilgili son bilimsel bulgulara yer verdi. Elmas, şaşırtıcı oranda bor içeriyor. Araştırmacılar, mavi elmasların içinde bir miktar bor olduğunu biliyordu. Bor bu elmaslara mavi renkleri dışında şaşırtıcı bazı özellikler veriyor. Örneğin Hope elması, ultraviyole ışık altında turuncu-kırmızı arasında bir renge dönüyor. Ancak mavi elmaslar hakkında hâlâ cevaplanamayan sorular var. Örneğin, doğada neden mavi elmaslar bulunuyor? Post, "Bir kuyumca gidin. Orada gördüğünüz elmasların hiçbiri mavi değildir. Her yıl çıkarılan milyonlarca elmasın belki bir tanesi 'mavi elmas' sınıfına girebilecek kadar mavidir" diyor. Mavi elmasları daha iyi anlayabilmek için, içeriğindeki bor mineralini incelemek gerekiyor. Araştırmacılar buldukları 78 mavi elması, çok küçük bir bölgedeki atomları soyan, galyum iyonları saçan bir cihazın içine yerleştirdiler. Soyulan yüz milyonlarca atom, ne kadarının bor olduğunu anlamak için ağırlıklarına göre ayıklandı. Yüz milyonlarca atom bile birkaç atom tabakasına denk geliyor. Deneyin Hope'a herhangi bir zarar vermemesi için önce diğer mavi elmaslar üzerinde çalışmalar yapıldı. Post, "Deneyler sonucunda Hope'un ağırlığından bir şey kaybetmesini istemedik" diyor. Önceki araştırmalar, mavi elmasların içindeki bor oranının bir milyon atomda birden az olduğunu göstermişti. Hope üzerinde yapılan deneylerde, bazı bölgelerde milyonda 8 bor atomuna rastlanırken, bazılarında ise hiç bor bulunamamıştı. İlginç olan bir ayrıntı da, bor miktarı artıkça elmasın daha mavi olmaması. Araştırmacıların asıl öğrenmek istediği bilgi, elmasın içindeki boru izotoplarına göre ayırmak. İzotoplardan birinde fazladan bir nötron daha bulunuyor. Deniz tabanında bulunan kayalarda, ağır olan bor izotopu daha fazlayken, karadan çıkarılanlarda diğeri daha büyük oranda bulunuyor. Hope'un içindeki bor izotopu oranları, borun nasıl oraya girdiği konusunda önemli ipuçları verebilir. Ancak bu tür bir bor analizi, saatler değil günler süren deneyler gerektiriyor ve bu tür deneylerin önemli müze eserleri üzerinde yapılması bazı lojistik sorunları beraberinde getiriyor. Post, "Gelenler, Hope elmasını göremediklerinde gerçekten sinirleniyor" diyor. Bu yüzden Hope üzerindeki deneyler, geceleri yapılmış. Post'a göre bilim sayesinde Hope Elması'nın lanetli bir mücevherden fazlası olduğu anlaşılacak. "Umarım bu çalışma insanlara Hope elmasının aynı zamanda eşi benzeri bulunmayan bir bilimsel obje olduğunu hatırlatır" diyor. THE NEW YORK TIMES