Yeni bir araştırma, insan dilinin evrimine dair ezber bozan veriler ortaya koydu. Şempanzelerin, çağrıları yaratıcı şekilde birleştirerek farklı anlamlar üretebildiği keşfedildi. Bu durum, dilin yalnızca insana ait eşsiz bir beceri olduğu düşüncesini yeniden sorgulatıyor.

Şempanzelerden Dile Açılan Kapı: İnsan Dilinin Kökenine Işık Tutan Büyüleyici Araştırma

Dilin Evrimsel Kökenleri: Sadece İnsana Özgü mü?

İnsanlar, dünyada dili yapılandırarak kullanan bilinen tek tür olarak kabul ediliyor. Sesleri kelimelere, kelimeleri cümlelere dönüştürerek sonsuz anlamlar üretebiliyorlar. Bu süreç, sözdizimi gibi karmaşık kurallara dayanıyor. Ancak bilim insanları, vahşi şempanzelerin çıkardığı sesleri analiz ederek, onların da dil benzeri anlamlı kombinasyonlar üretebildiğini gözlemledi.

Şempanzeler Anlam Yaratabiliyor mu?

Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü ve Fransa’daki çeşitli araştırma merkezlerinden bilim insanları, Fildişi Sahili’ndeki Taï Milli Parkı’nda yaşayan üç şempanze grubunu inceledi. Binlerce ses kaydı analiz edildi ve 12 farklı çağrının, iki çağrı kombinasyonuna dönüştürüldüğünde nasıl anlam kazandığı araştırıldı. Bu çalışma, şempanzelerin çağrıları dört farklı şekilde birleştirerek yeni anlamlar yaratabildiğini ortaya koydu.

İnsan Diline Benzeyen Yapılar: Bileşimsel ve Deyimsel Kombinasyonlar

Araştırma, şempanzelerin “bileşimsel” (anlam ekleyen ve netleştiren) ve “bileşimsel olmayan” (deyimsel, yani yeni anlamlar taşıyan) kombinasyonlar kullandığını gösterdi. Örneğin:

A = beslenme, B = dinlenme, AB = beslenme + dinlenme

A = dinlenme, B = bağlılık, AB = yuvalama

A = beslenme/seyahat, B = saldırganlık, AB = seyahat

Bu tür yapılar, insan dilinin temel mantığı olan sözdizimsel işlemlere benzerlik taşıyor. Üstelik bu kombinasyonlar yalnızca avcı uyarısı gibi sınırlı durumlarda değil, çok çeşitli sosyal ve çevresel bağlamlarda kullanılıyor.

“Dil Sanıldığı Kadar Bize Özgü Olmayabilir”

Çalışmanın ilk yazarı Cédric Girard-Buttoz, bu sistemin hayvanlar arasında benzeri görülmemiş bir üretkenliğe sahip olduğunu vurguluyor:

“Geçmişte, şempanzelerin çağrıları yalnızca duygusal tepkilerle sınırlı sanılıyordu. Ancak şimdi, bu çağrıların diğer çağrılarla birleştirildiğinde anlam değiştirebildiğini ve karmaşık bağlamlara uyarlanabildiğini görüyoruz.”

Bu bulgular, şempanzelerin karmaşık iletişim sisteminin, insan dilinin evrimsel öncülü olabileceğini veya hayvan iletişiminin bugüne dek hafife alındığını gösteriyor.

Dilin Evrimini Anlamak İçin Yeni Bir Sayfa

Araştırmacılar, şempanzelerin çağrıları anlamlı kombinasyonlara dönüştürebilme yeteneğinin, insan dili gibi açık uçlu bir iletişim sisteminin temellerini barındırıyor olabileceğini öne sürüyor. Bu durum, insanlarla şempanzeler arasındaki son ortak atanın da dilin temellerine sahip olabileceğini düşündürüyor. Araştırma, insan dilinin kökenine dair varsayımları yeniden şekillendirebilir.

https://www.sciencedaily.com/releases/2025/05/250509154213.htm