Beynin gelişimi tek bir genle kontrol ediliyor

Çocukluk döneminde ve gençlikte, yeni deneyimler ve öğrenme süreçleriyle beyindeki nöronlar arasında durmadan yeni bağlantılar oluşmakta.

Bunların birçoğu koparken, diğerleri kalıcı bir şekilde sabitleniyor. Bu genç beynin esnekliği yetişkinlik döneminde azalıyor. Bilim insanları şimdi Neuron dergisinde, değişebilirden, sabit yapılı beyne geçişin tek bir gen tarafından kontrol edildiğinden söz ediliyor.

Bu gen ne kadar etkinse, beyin hücreleri arasındaki yeni bağlantıları baskılayarak, halihazırdaki bağlantıları o kadar kuvvetli bir şekilde sabitliyor. Oysa bu gene hiç sahip olmayan fareler, yetişkinlik döneminde, öğrenmeye müsait genç bir beyne sahip olmuşlar. Genetik değişimden geçirilen diğer farelerde ise bilim insanları yetişkin beyni, bir gen blokajı sayesinde yeniden gençleştirmeye başarmışlar.

Bu gelişme inmeden sonraki tedaviler için önemli olabilir. Araştırmacı, ekibiyle birlikte yaşayan farelerin büyük beyin kabuğundaki sinapsların oluşumunu ve kayboluşunu incelerken, Nogo-Reseptör –1- geninin (NgR1) önemli bir rol oynadığını fark etmiş. Bu gen Nogo-proteinine tutunarak bir nöronun büyümesini engelleyen bir proteinin üretimini sağlıyor. Fakat aynı zamanda sinapsların oluşumunu ve beynin gelişimini de kontrol ediyor. İlk başlarda çok az etkin olan gen, sinir ağı için büyük bir esneklik sunarken, yetişkinlik dönemine doğru etkinliğini arttırarak yeni sinapsların oluşumunu ve çözülümünü engelliyor.

Bu gene sahip olmayan farelerin beyinleri gelişmemiş. Bu eksiklik yetişkin beyinlerin öğrenmeye daha yatkın olmasını ve beyindeki yaralanmaların daha hızlı iyileşmesine yol açmış. Araştırmacılar doğal esneklik kaybını bile, NgR1 genini etkisizleştirilen engelleyici maddelerle önleyebilmişler. Sonuçlar beyin inmesinden sonra uygulanacak yeni terapilerin geliştirilmesinde yardımcı olabilir.

BİLİM TEKNOLOJİ EKİ