Yapay ağ tabaka neredeyse gerçeği kadar iyi

Araştırmacılar normalde ağtabakasında bulunan bir tür çeviri aletini tasarlamaya başardılar. Neredeyse gerçeği kadar iyi.

Araştırmacılar normalde ağtabakasında bulunan bir tür çeviri aletini tasarlamaya başardılar. Neredeyse gerçeği kadar iyi.

Tamamen görme engelli olan kişilerin görebilmesi için yapay ağtabakası gerekiyordu. Ne var ki bugüne kadarki çabalar bu konuda yeterli olmamıştı. İki Amerikalı bilim insanı şimdi bu tür bir ağtabaka protezi üretiminde önemli bir adım attılar. Araştırmacılar normalde ağtabakasında bulunan bir tür çeviri aletini tasarlamaya başardılar. Ağtabakası protezi, kör farelerin ağtabakasını, bilgileri beyne iletecek duruma getiriyor. Bu gelişme sayesinde retina protezi normal görüş sunabilir (Proceedings of the National Academy of Sciences). Bu tür protezlerin iyileştirme çabaları hep aletlerdeki uyarıcıların çözünürlüğünü yükseltmeye dayanıyordu. Sinir hücrelerini uyarmakla görevli olan malzemeler ya elektrotlar ya da optogenetik sinyal vericileri - yani genetik değişimden geçirilen hücreler veya ışığa tepki gösteren hücre bölümleridir. Cornell Üniversitesi'nden Sheila Nirenberg ve Cethan Pandarinath, çözünürlüğün tek başına sınırlayıcı faktör olmadığını aynı zamanda mümkün olduğu kadar çok hücreye bilgi sağlanmasının da önemli olduğunu saptadı. Uyarıcıların, retinanın sinirsel koduyla çalıştırmanın da önemli bir faktör olduğunu fark ettik diyen araştırmacılar, bu bilgilerden yola çıkarak, sadece ışığa duyarlı bir protein biçimindeki bir sinyal vericiden değil aynı zamanda bir kodlayıcıdan oluşan bir protez geliştirdiler. Bu protez, normalde ağtabakasında yerine getirilen çeviri işini taklit ediyor- yani algılananların görsel girdisini, retinanın beyinle iletişim kurmak için kullandığı koda çeviriyor. Burada gangliyon hücreleri, ağtabakasında bilgi işleyen hücreler sırasındaki son hücre tipidir. Bunların görevi, yatay hücreler, amakrin hücreleri ve çift kutuplu hücreler gibi diğer ağtabaka hücrelerinden alınan uyartıları bir araya getirerek beyne iletmektir. Bunların beyne giden sinir uçları, çıktısı sadece aydınlık ve karanlık ile ilgili değil örneğin, hareket, biçim ve renk gibi işlenmiş bilgileri içeren görme sinirini de oluştururlar. Körlüğün birçok biçiminde her şeyden önce ağtabakası dejeneratif bir hastalık yüzünden körlüğe neden olacak kadar zarar görmüştür. Fakat diğer hücre tiplerinin aksine gangliyon hücreleri yenilenmeyip, işlevsiz kalırlar. Yeni ağtabaka protezini farelerde üç farklı koşulda test eden bilim insanları, gangliyon hücrelerinin kodlayıcı protezle, tıpkı sağlıklı gangliyon hücreleri gibi işlediğini görmüşler. CUMHURİYET BİLİM TEKNOLOJİ EKİ