Uzuvlarını kaybedenler için artık çok seçenek var

Protez için bacaklarının daha büyük kısmını feda edenler var. üzülmeyin uzuvlarını kaybedenler için artık çok seçenek var.

Protez için bacaklarının daha büyük kısmını feda edenler var. üzülmeyin uzuvlarını kaybedenler için artık çok seçenek var.

Ann Kornhauser dışarıda yürüyüş yaparken, sol ayağının kemikleri kırılıverdi. Kornhauser, nedeni kısa süre sonra öğrendi: Doktorlar ayağında ender görülen bir tümör tespit etti. Ayağının yarısı kesildi. Ameliyattan sonra takılan protez ayak, ona devamlı ağrı veriyordu. D Doktoru bir çözüm önerdi. Yapay bacakların çok geliştiğini ve ileri teknolojiyle üretilmiş yeni protezlerden birinin ona takılabileceğini söyledi. Ama bu ancak bacak dizden altına kadar kesilirse mümkün olabilecekti. Bacağın sağlıklı durumda olan geri kalanını kaybetme fikri, başta mantıksız ve korkutucu göründü. Ancak iki yıl boyunca sıkıntı çeken Kornhauser, protezi taktırmaya karar verdi. Kornhauser, "'Ailemdeki herkes, 'Bacaksız kalacaksın' dedi. Ama benim bildiğim şeyleri bilmiyorlardı. Gerçek bir bacağa benzeyeceğini ve insanların protez bacakla maratonlara katıldığını biliyordum. Yeni bir hayata kavuşacağımı biliyordum" diyor. Kornhauser bu sözleri beş yıl önce söyledi. Kısa s üre ö nce gerçekleştirdiğimiz röportajda, 63 yaşında hayat dolu bir büyükanne olan Kornhauser, gri pantolonunu sıyırıp özel yapım silikon deriye ve çeşitli topuk yüksekliklerine göre ayarlanabilen bir bileğe sahip olan protez bacağını gösterdi. "Tekrar yürüyebiliyordum. Ayrıca bacağım gerçek görünüyor" diyor. Yapay bacaklar git gide daha gelişmiş teknolojilerle donatıldıkça, Kornhauser gibi uzvunu kaybeden kişilerin çoğu, bir zamanlar düşünmesi bile imkânsız olan bir seçeneğe yöneliyor. Bazıları kalan kısımları korumak için ellerinden geleni yapmak yerine, uzuvlarını daha fazla kestirmeyi tercih ediyor. Özel yapım deriye ve doğal insan hareketlerini taklit eden motorlar ve mikroçiplere sahip olan biyonik protezler, eski modelleri piyasanın dışına itiyor. İki bacağı da kesilen Güney Afrikalı atlet Oscar Pistorius'u, karbon fiberden yapılmış J şeklindeki protez ayaklarıyla koştuğu için haksız avantaj sağlamakla suçlayanlar bile oldu. Bir uzvun kaybı her ne kadar travmatik olsa da, uzvunu kaybedenlerin çoğu biyonik protezlerini kolayca benimsedi. Giyilebilir robotik cihazlar üreten Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nün Medya Laboratuarı'ndaki Biyo-Mekanik araştırma grubunun başkanı Hugh Herr, "Çoğu protezlerin gerçekçi görünmesiyle ilgilenmiyor. İlginç görünmesini ve mekanik bir güzelliğe sahip olmasını istiyorlar" diyor. Binbaşı David Rozelle, yeni bir diz altı protezinden yararlanabilmesi için bacağının 23 santiminin kesilmesini istediğinde doktorunun dehşete kapıldığını söylüyor. Irak'taki bir mayın patlaması sonucu yaralanan Rozelle'in ayağı kesilmişti. 39 yaşındaki Rozelle, "Doktorlar uzvu ne pahasına olursa olsun korumaya odaklanıyor. Protezler düzgün bir şekilde takılamadığı için, korumak istedikleri o uzunluk aslında bir dezavantaj" diyor. Rozelle ameliyat oldu ve şu anda günlük aktiviteler ve en sevdiği spor olan kayak yaparken kullandığı çeşitli modellerde robotik bacakları bulunuyor. Bacaklarının sağlam bölümlerini kestirenlerin çoğu, Rozelle gibi aktif bir yaşam sürdürmek isteyen sporcular. Michael LaForgia'nın karısını ikna etmesi çok zor olmuş. New York, Smithtown'daki JPMorgan Chase'da program müdürü olarak çalışan ve aynı zamanda maratonlara da katılan La Forgia, 2005 yılında bakteriyel menenjit geçirdi ve sol ayağının başparmağı ile sağ ayağının başparmağını, topuğunu ve kemerini kaybetti. Doktorlar sırtından alınan kaslarla sağ ayağını onarmaya çalıştı ancak La Forgia artık normal ayakkabılar giyemiyor, bisiklete binemiyor ve çocuklarının beysbol ve futbol takımlarına koçluk edemiyordu. Sürekli topal geziyordu. LaForgia, bir buçuk yıl önce gelişmiş hareket kapasitesine sahip bir protez takabilmek için sağ bacağını kestirebileceğini öğrendiğinde hem rahatladı hem de heyecanlandı. 46 yaşındaki LaForgia, "Kendime 150 dolarlık bir Cole Haan ayakkabısı aldım" diyor. Yeni nesil protezlerde kullanılan teknoloji, hızla ilerliyor. Amerikan İleri Savunma Araştırmaları (DARPA) tarafından finanse edilen araştırmacılar, üst uzuvlarını kaybeden askerler için yeni protezler geliştirmeye çalışıyor. Amaçları, gazilerin günün birinde beyinleriyle kontrol edebilecekleri protez uzuvlar geliştirmek. Kısa süre önce Nature dergisinde, beyinleri ileri derecede zedelenen iki hastanın beyin implantları kullanarak protez kollarını düşünce gücüyle hareket ettiğini gösteren bir makale yayımlandı. Bir motosiklet kazasında bacağını kaybeden maraton koşucusu Amy Palmiero-Winters, "Uzuvları kesilenler eskiden yaptıkları h er ş eyi ş imdi d e yapabileceklerini fark ediyor. Diğer insanlara bakıyor, yapabildikleri farklı şeyleri görüyorlar ve bunların dışarıda kabul gördüğünü görüyorlar" diyor. THE NEW YORK TIMES