Fiziksel iz bırakmayan ama derin yaralar açan bir şiddet türü: Psikolojik şiddet. Peki, psikolojik şiddet nedir, nasıl fark edilir, nasıl önlenir? Uzmanlar, ilişkilerde görülen bu görünmez tehdide karşı toplumu uyarıyor.

Psikolojik Şiddet Nedir?

Psikolojik şiddet; bir kişinin duygusal, zihinsel ya da sosyal bütünlüğüne zarar veren her türlü davranışı kapsayan bir şiddet biçimidir. Genellikle görünmezdir, fiziksel iz bırakmaz ama bireyin iç dünyasında derin travmalara yol açar.

Bu tür şiddet; partnerler arasında, aile içinde, iş yerinde, okulda hatta arkadaşlık ilişkilerinde bile yaşanabilir. Sürekli eleştirilmek, değersiz hissettirilmek, yalnızlaştırılmak, manipüle edilmek psikolojik şiddetin temel göstergelerindendir.

Psikolojik Şiddet Türleri

- Duygusal Manipülasyon: Kişiyi sürekli suçlu hissettirme, kontrol altına alma çabası

- Aşağılama ve Küçümseme: Sürekli eleştirme, hakaret etme, değersizleştirme

- Tehdit ve Gözdağı Verme: Dolaylı ya da doğrudan korku salma, zarar vereceğini ima etme

- Yalıtma (İzolasyon): Kişiyi ailesinden, arkadaşlarından uzaklaştırma

- Gaslighting (Gerçekliği Saptırma): Karşı tarafın algılarını sorgulatma, “delirdiğini” ima etme

Psikolojik Şiddetin Belirtileri Nelerdir?

Psikolojik şiddete maruz kalan kişilerde şu belirtiler görülebilir:

- Sürekli suçluluk ya da yetersizlik hissi

- Karar verememe, özgüven eksikliği

- Sosyal ilişkilerden çekilme

- Depresyon, kaygı bozuklukları

- Uyku bozuklukları ve psikosomatik şikayetler

Psikolojik Şiddetin Görüldüğü Ortamlar

- Aile içi ilişkiler: Eşler arasında veya ebeveyn-çocuk ilişkilerinde

- Romantik ilişkiler: Partnerin baskı, kıskançlık ya da kontrol davranışları

- İş hayatı: Mobbing, tehditkar iletişim, alay etme

- Okul ortamı: Öğrenciler arası veya öğretmen kaynaklı duygusal baskılar

- Arkadaş çevresi: Sürekli eleştirme, dışlama, alay etme

Psikolojik Şiddetin Uzun Vadeli Etkileri

Psikolojik şiddet uzun vadede ciddi travmalara ve ruhsal bozukluklara yol açabilir. Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), panik atak, depresyon, kişilik bozuklukları gibi rahatsızlıkların temelinde çoğu zaman bu tür görünmeyen şiddet yatar.

Psikolojik Şiddetle Başa Çıkma Yolları

Durumu Tanımlayın: Öncelikle yaşadığınızın psikolojik şiddet olduğunu kabul edin.

- Sınırlar Belirleyin: İlişkilerde kişisel sınırlarınızı netleştirin.

- Destek Alın: Güvendiğiniz insanlara ya da profesyonellere (psikolog, psikiyatrist) başvurun.

- Yasal Haklarınızı Öğrenin: Türkiye’de ALO 183 hattı üzerinden destek alabilirsiniz.

- Kendinize Yatırım Yapın: Psikolojik dayanıklılığınızı artıracak aktivitelerde bulunun.

Psikolojik Şiddeti Önlemenin Yolları

- Eğitimle farkındalık yaratmak

- Aile içi iletişimi güçlendirmek

- Okul ve iş yerlerinde psikolojik güvenli ortamlar oluşturmak

- Toplumsal cinsiyet eşitliğini desteklemek

- Medyada doğru temsillerle şiddetle mücadele bilinci oluşturmak

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Psikolojik şiddet fiziksel şiddet kadar zarar verir mi?
Evet. Psikolojik şiddet görünmezdir ama kalıcıdır. Duygusal travmalar, fiziksel yaralardan daha uzun sürede iyileşebilir.

Psikolojik şiddete uğradığımı nasıl anlarım?
Kendinizi sürekli suçlu, değersiz ya da korkmuş hissediyorsanız ve bu duygular bir kişinin davranışlarıyla tetikleniyorsa psikolojik şiddet yaşıyor olabilirsiniz.

Psikolojik şiddet suç mudur?
Evet. Türk Ceza Kanunu’na göre psikolojik şiddet de bir tür kötü muameledir ve cezai yaptırımları vardır.

Psikolojik şiddete maruz kalınca ne yapmalıyım?
Bir uzmandan destek alın, gerekirse hukuki yollara başvurun. ALO 183 Sosyal Destek Hattı'ndan yardım isteyebilirsiniz.

Gaslighting nedir ve psikolojik şiddetle bağlantısı var mı?
Gaslighting, bir kişiyi gerçeklik algısından şüphe ettirme yöntemidir. Psikolojik şiddetin en sık görülen manipülasyon taktiklerinden biridir.

Görünmeyeni Görünür Kılmak Zorundayız

Toplumda hala yeterince farkında olunmayan psikolojik şiddet, bireylerin yaşam kalitesini ciddi oranda düşürmekte. Bu yüzden hem bireysel hem de toplumsal farkındalık, psikolojik şiddetle mücadelenin temelini oluşturur. Sessiz kalan değil, ses çıkaran olalım.