ÖZGÜVEN YETERSİZLİĞİ

PSİKOHAYAT DERGİSİ
Nisan-Mayıs-Haziran Sayısı

Özgüveni olan bir çocuk yetiştirmek isteyen aile, küçük yaşlardan itibaren çocuğuna bazı küçük görevler vermelidir.

Psikiyatri Uzmanı Dr. Hasan Basri İzgi anlatıyor:

Bir insanın kendine güvenebilmesi için öncelikle kendisine ve hayata olumlu bir bakış açısı olmalıdır. Özgüveni yetersiz kişi sorumluluk almaktan çekinir veya hayatı gerilim içinde yaşar.

Sosyal hayatın her alanında sağlıklı bireysel ilişkiler yaşamak için "güven duygusu" önemli bir unsurdur. Kişinin kendisiyle, aile içinde eşlerin birbirleriyle, anne ve babanın çocuklarıyla, iş yerinde çalışma arkadaşlarıyla ve toplum içinde diğer insanlarla uyum içinde olmayı engelleyen "güvensizlik sorunu" birçok olumsuzluğa neden olabilir.

ÖZGÜVEN NEDİR?

Özgüven insanın kendisiyle barışık olması, kendini olduğu gibi kabul etmesi ve olumlu benlik algısının bulunmasıdır. Bireyin mutlu ve başarılı bir hayat geçirmesi için gereken bir kişilik öğesidir. Kişide bir gerçek "ben" (ego), bir de olması arzu edilen "ideal ben" vardır. Bu iki "ben"i de bilen ve birbirinden ayırt edebilen kişide benlik saygısının olduğu söylenebilir. Hem olumlu hem de olumsuz yönleriyle yüzleşebilen bireyde özgüvenin var olduğu söylenebilir. Olumsuz yönlerini belirleyip yüzleşmeye hazır olan kişi kendisini geliştirebilir ve kendine karşı dürüst olabilir.

Bir insanın kendine güvenebilmesi için öncelikle kendisine ve hayata olumlu bir bakış açısı olmalıdır. Olumlu bakış açısı olan birey hem doğruyu hem de yanlışı aynı anda görebilir. İnsanın doğasında önce olumsuzlukları görme eğilimi vardır. Ancak kendisine güvenen kişi hayatı aydınlık senaryolarla değerlendirebilir.

Özgüveni yetersiz kişi sorumluluk almaktan çekinir veya bulunduğu durumu gerilim içinde yaşar.

ÖZGÜVEN YETERSİZLİĞİNDE AİLE ÖNEMLİ

Çocuklarda özgüvenin yetersiz gelişmesinin nedenlerinden biri, aşırı himayeci davranan ailelerdir. Bazı anneler çocuklarını en iyi şekilde yetiştirmek için aşırı korumacı tavırlar sergilerler. Çocukları hiçbir zorlukla karşılaşmasın diye her türlü sorumluluğu kendi üzerlerine alırlar, çocuklarının adına düşünürler ve onların yerine işlerini yaparlar. Aslında bu durum iyi niyetle yapılan bir eğitim hatasıdır ve çok risklidir. Çünkü çocuk kendi sorununu çözme becerisini kazanamaz ve "ben yapamam" düşüncesi gelişir. Özgüveni azalır, kendini yetersiz hisseder ve annesine sormadan hiçbir şey yapamaz hale gelir.

Sorumluluk alabilen, kendi ayakları üzerinde durabilen ve özgüveni olan bir çocuk yetiştirmek isteyen aile, küçük yaşlardan itibaren çocuğuna bazı küçük görevler vermelidir.

Özgüven yetersizliğine yol açan bir diğer neden ise mükemmeliyetçi anne babanın eleştiri yapmada aşırıya kaçmasıdır. Sürekli eleştirilen çocuk kendisini yetersiz, beceriksiz hisseder.

Hatalı davranışı nedeniyle bir çocuğun kişiliğini eleştirmek çok sakıncalı bir yaklaşım ve özgüven yıkıcı bir tutumdur. Çocuk ailesinin yanındayken kendini yetersiz hissediyorsa sorunu çocukta değil ailede aramak gerekir.

Özgüveni zedeleyen bir diğer hata da çocuğu bir başkası ile kıyaslamaktır. Doğru yaklaşım çocuğu kendisiyle yarış yapmaya odaklamaktır.
Aşırı ilgi güvensiz yapar

Eşler arası ilişkide eşinin her yaptığına müdahale etme alışkanlığı, her ne kadar iyi niyetle yapılsa da karşı tarafta özgüvenin azalmasına neden olur. Bir erkeğin evin düzeninden, alışverişin yapılmasına kadar her konuda hep son kararı veren kişi olmayı istemesi veya bir kadının eşine annelik yaparak her konuda yönlendirme çabası içine girmesi hatalı tutumlardır.

İNSAN KENDİNİ NASIL GÜVENDE HİSSEDER?

Kendini güvende hissetmenin önemli bir şartı çevredeki insanların güvenilir olmasıdır. İnsanda "hak duygusu" vardır. Haksızlığa uğrayan kişi her an başının derde gireceğini düşünür, gelecek kaygısı ve güvensizlik hisseder.

Kişinin kendini güvende hissetmesini sağlamak için birkaç öneride bulunabiliriz:

1. Güven bunalımı çeken insan ile ilişkide dikkat edilmesi gereken ilk şart ilişkide açık, net ve dürüst olunması, şaka da olsa yalan söylenmemesidir.

2. Korku duygusunu arttıran şartlar ortadan kaldırılmalıdır. Kendisini yalnız hisseden insan kolaylıkla güvensizlik duygusuna kapılabilir.

3. Toplumda güven ve hak duygularını güçlendirmenin yolu toplum kaynaklarının adil şekilde paylaşılmasıdır.

4. Paranoid kişilik özelliği olan bir kişi ile ilişkisi olan birinin dikkat etmesi gereken hususlar şunlardır:

a. Konuşmada ve davranışlarda net olmalı, hiçbir şeyi ondan gizlememelidir.

b. Doğal olmalı, sadakatini ispat etmeye çalışmamalıdır. Tavizkar bir tutum sergilememelidir

c. Dürüst olmalıdır. Asla yalan söylememelidir.

d. Öfkelenmemelidir.