Önlenmezse ölümler artacak

Hava kirliliği acilen önlenmezse ölümler katlanarak artacak.

Türkiye'de 81 ilin 80'inde hava kirliliğinin alarm verdiğini duyuran Temiz Hava Hakkı Platformu, acil önlemler alınmadığı taktirde hava kirliliğine bağlı ölüm ve hastalıkların katlanarak artacağı uyarısı yaptı.

Sağlık ve çevre uzmanlarına göre, var olan sınır değerler, kitlesel hastalıkların yolunu açacak uyarı eşiğine ulaştığımızı, hatta aştığımızı gösteriyor.

Üstelik "bu sorunun faturasını, yine halk ödüyor" ve sağlık sorunları ve maliyetlerine ilişkin "hava kirliliğine neden olan endüstrilerin herhangi bir yükümlülüğü yok".

DHA'nın sorularını yanıtlayan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Kayıhan Pala, OECD'nin Türkiye'de yılda yaklaşık 28 bin kişinin hava kirliliği nedeniyle öldüğüne ilişkin verilerine dikkat çekerek, "Her yıl ölen 100 kişiden 7'sinden fazlası hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybediyor" diye konuştu.

Acil önlem alınmazsa, on yıllar içinde ölümler 50 bin, hatta 100 bine ulaşacak; hastalıklar ise 3 milyona çıkacak.

AKUT SORUNLAR VE UZUN SÜRELİ ETKİLENİMLER

Pala, Türkiye'de kirliliğin kitlesel hastalıklar düzeyine erişmesi için önümüzde ne kadar zaman olduğunu, "talep etmelerine rağmen" bakanlık ve kuruluşlardan verileri alamamaları nedeniyle öngöremediğini belirtti ve SGK'ya" tanı ve tedavilerin de olduğu veri sistemini açması" çağrısı yaptı ve ekledi:

"Türkiye'de akciğer ve mesane kanserinde artış var ve ikisi de hava kirliliği ile doğrudan ilgili. Ancak sigara içsin ya da içmesin, Akciğer kanseri hastası birinin hava kirliliği yüzünden hayatını kaybedip kaybetmediği, hep soru işareti olarak kalıyor."

Türkiye İstatistik kurumu (TÜİK) verilerine göre, dolaşım sistemi hastalıkları 2015 yılında ölüm vakalarının yüzde 40.3’ünü oluşturarak ilk sırada yer aldı. İkinci sırada, 2014 yılında yüzde 20.4 olan iyi ve kötü huylu tümörlerden ölümler, 2015 yılında yüzde 20 olarak gerçekleşti. Üçüncü sırada yer alan solunum sistemi hastalıkları da aynı dönemde yüzde 10.6'dan yüzde 11.1'e çıktı.

Rapora değinen Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı üyesi Doç. Dr. Çiğdem Çağlayan da, DHA'ya hava kirliliği için "doygunluk düzeyinin çoktan aşıldığını" belirtti.

Çağlayan'a göre, sağlık açısından iki etkilenim söz konusu: Toksik düzeyde ani yükselmeler ve kalp krizi, astım atakları gibi akut sorunlar; bir de azar azar, uzun süreli etkilenimler.

Çiğdem Çağlayan, "Etkisini hemen göstermez ancak 10 yıl bir yerde o havayı soluyor olmak, kanser, tansiyon, solunum sistemi hastalıkları, nörolojik hastalıklar, inme, felç gibi hastalıkları getirir. Erkeklerde sperm sayısını sigara nasıl azaltıyorsa, hava kirliliği de sigara içmeseniz bile üreme sistemini etkiliyor" diye konuştu.

“PEKİ BEN HAVA KİRLİLİĞİNDEN KANSER OLURSAM NE OLACAK?”

Halk sağlığı uzmanı, "Hava kirliliği sigara gibi bireysel bir alışkanlık değil. Sigara içmeyenlerin tedavi masrafları karşılanmayacak deniyor. Peki ben hava kirliliğinden kanser olursam ne olacak? Kadın, çocuk, yaşlı, hava kirliliğinden kaçamıyorsunuz ve bu, en önemli risk. Çevresel riskler bireyden bağımsız ele alınmalı; bu görev kamunun" diye de uyardı.

Çağlayan'a göre, "hava kirliliği, terör ve trafik kazalarından daha fazla öldürüyor." Çiğdem Çağlayan'ın tanımıyla bu, "görülmeyen ve hissedilmeyen bir risk”.

PEKİ HALİ HAZIRDA ALARM VEREN HAVA KİRLİLİĞİNİN ÖNÜNE NASIL GEÇEBİLİRİZ?

Çağlayan'a göre, kirliliği artırabilecek her proje önlenmeli ve sanayi, enerji yatırımları için mevcut hava kirliliği değerleri ve "kümülatif etkiler" göz önüne alınmalı.

Çağlayan, günlük değerler aşıldığında yerel yöneticilerin ulaşım sistemleri ve trafiği düzenlemek, bisiklet gibi sağlıklı toplu taşımacılığı yaymak ve kötü yakıt kullanımının önüne geçmek gibi önlemler alması gerektiğini söyledi ve ekledi:

"Doğal gaz fiyatları artınca vatandaş ister istemez kömüre yöneliyor ve özellikle şehrin çeperindeki mahallelerde, hava kirlilği gözle görülür şekilde artıyor. Ucuza ve temiz enerjinin sağlanması gerekir. ‘Google maps’ gibi uygulamalar, otobüs ya da trenle bir yere giderken ne kadar karbondioksit emisyonuna olduğunuzu hesaplıyor. Günlük hayatın, bu konuyu içselleştirmesi gerekir."

DHA