Migren Nedir? Sorularla Migren

Kısa bir tanımla migren, tekrarlayıcı baş ağrısı atakları ve buna eşlik eden kusma, bulantı gibi başka belirtilerle kendini gösteren, sık rastlanan, kronik ve işgörmezlik yaratan nörolojik bir hastalıktır.

Hemen herkes yaşamı boyunca en az bir kez baş ağrısı geçirir. Ancak migren baş ağrısının ötesinde bir durumdur. Baş ağrısı ve eşlik eden belirtiler, migrenli kişinin yaşantısını her zamanki gibi sürdürmesini engeller ve belirgin bir işgörmezliğe yol açar. Hastalar tekrarlayıcı özellikli bu ataklar sırasında sessiz ve karanlık bir odada dinlenmek isterler.

Migren baş ağrısı genellikle 24 saat içinde geçer, ancak 3 gün kadar uzun sürebilir. Baş ağrısı geçtikten sonra oluşabilen yorgunluk hali hastanın normale dönmesini 1 gün daha geciktirebilir.⁽¹⁾ Kısa bir tanımla migren, tekrarlayıcı baş ağrısı atakları ve buna eşlik eden kusma, bulantı gibi başka belirtilerle kendini gösteren, sık rastlanan, kronik ve işgörmezlik yaratan nörolojik bir hastalıktır.⁽²⁾

Migrenin Tipleri Nelerdir?
Migren genel olarak iki ana tipe ayrılır: Auralı ve aurasız migren. Aura, migren hastalarında baş ağrısı döneminden önce ortaya çıkan ya da ona eşlik eden, genellikle 1 saatten kısa süren bir dönemdir. Bu dönemde hastalarda görme kayıpları, ışık çakmaları gibi görsel belirtiler; yüz veya vücutta iğnelenmeler; güçsüzlük; kelime bulmakta zorlanma gibi konuşma sorunları; baş dönmesi ve çift görme gibi bozukluklar oluşabilir. Hastaların %70'inde aurasız migren bulunmaktadır.

Migren atakları nasıl oluşur?
Migren oluşumundaki kilit nokta beyindeki kan akımı değişiklikleridir. Sinir sistemi tetikleyici faktöre tepki olarak beyni besleyen damarlarda spazm (kasılma) oluşturmakta, bu spazm sonucunda beyne giden kan azalmakta ve bazı damarlar doğan oksijen gereksinimini gidermek için genişlemektedir. Kan damarlarının bu şekilde genişlemesi ağrıya neden olmaktadır.

Tetikleyici faktörler arasında stres, kızgınlık, çeşitli kokular, sigara dumanı, iklim değişiklikleri, adet dönemi, doğum kontrol hapları ve başka bazı ilaçlar, uyku düzensizlikleri, açlık, bazı gıdalar ve yoğun aktivite yer almaktadır

Migrenin belirtileri nelerdir?
Migren atağı sırasında genellikle zonklayıcı tarzda, aktivitelerle şiddetlenen, orta şiddette ya da şiddetli, tek taraflı olabilen baş ağrısının yanı sıra iştahsızlık; halsizlik; ışık, ses, kokudan rahatsız olma; bulantı ve kusma görülebilir. Bazı hastalarda ağrısından önce aura belirtileri görülür.

Migren atakları ne sıklıkta ve şiddette oluşur?
Migren atakları ortalama olarak yılda kez oluşmaktadır. Ancak bazı kişilerde her hafta atak oluşabilmektedir. Ataklar genellikle 55 yaşından sonra seyrekleşir.(1) Hastaların üçte ikisi ataklar ya da çok şiddetli olduğunu getirmektedir.

Migren toplumda ne sıklıkta görülür?
Türkiye'de migrenin bir yıl içindeki görülme sıklığı toplam olarak %16.4'tür.(5) Genel olarak 4 migren hastasının 3'ünün kadın, 1'inin erkek olduğu saptanmıştır.(1) Migren sıklığı yaşa göre de değişiklik gösterir,(1) migren en çok yaşamın en üretken çağı olan 25-55 yaşları arasında görülmektedir.(6)

Migren, hastaların yaşamlarını nasıl etkiler?
Migren,

• hastaların diğer insa ilişkilerini etkileyebilir
• sosyal yaşamlarını kısıtlayabilir ve
• meslek hayatlarını olumsuz etkileyebilir.(1)

Hastaların çoğu migrenin normal fonksiyonlarını engellediğini, hastaların üçte biri ise migren atağı sırasında yatmak zorunda kaldıklarını belirtmektedirler. Migren hastalarını ancak %10'dan azı işlerine normal şekilde devam edebildiklerini ifade etmektedir.

Migrenin toplum üzerindeki etkileri nelerdir?
Migren, sağlık giderlerinin artmasının yanı sıra migren atakları nedeniyle işgücü kaybedilmesine de neden olur. Üretim sektöründe migrene bağlı olarak işe gidememe tüm hastalıklara bağlı işe gidememe nedenlerinin dörtte birini oluşturmaktadır. Migren, işe gidememenin yanı sıra üretkenlik kaybına da yol açar.(8) Migrenin etkin tedavisi, migrenin hastalar ve toplum üzerindeki yükünü azaltacaktır.

Migrene nasıl tanı konur?
Migrene tanı koymanın ilk basamağı sorunun tanımlanmasıdır. Hekimin baş ağrısıyla ilgili olarak soracağı soruların doğru şekilde yanıtlanması çok önem taşır.(1) Doktora vereceğiniz bilgiler arasında baş ağrısının ortaya çıktığı zaman, ağrının yeri, şiddeti, özellikleri, süresi, oluşma sıklığı ve zamanları, eşlik eden belirtiler ve tetikleyici faktörler yer alır.(3) Doktorunuza migren ataklarınızı ve özelliklerini kaydettiğiniz baş ağrısı güncesiyle başvurmanız çok yararlı olacaktır. Migren günceleri tanı konmasına ve tetikleyici faktörlerin saptanmasına yardımcı olur.

Migren diğer baş ağrılarından nasıl ayırt edilir?
Baş ağrısı bir çok nedene bağlı olarak oluşabilir ve genel olarak altta yatan başka bir hastalığın bulunup bulunmamasına göre iki ana gruba ayrılır. Altta başka bir neden bulunmayan baş ağrıları primer olarak adlandırılır ve bu grupta migren ile gerilim baş ağrısı yer alır. Altta başka bir hastalık bulunan baş ağrılarına ise sekonder baş ağrıları denir ve bunlara yol açan nedenler sinüzit, menenjit gibi enfeksiyon hastalıkları, damar hastalıkları, metabolizma hastalıkları bulunur.(3) Migrenli hastaların muayenesinde bir sorun tespit edilmez ve tanı konmasını sağlayacak bir test yoktur. Ancak çok çeşitli nedenlerle olabilen farklı baş ağrılarını elemek için çeşitli tetkikler yapılabilir.

Migren tedavi edilebilir mi?
Migren, tedaviyle kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Tedavi migren atağı sırasında uygulanan akut tedavi ve koruyucu tedavi olarak ikiye ayrılır. Atakları sık oluşan hastalara akut tedavinin yanı sıra atak sıklığını azaltmak ve tedavinin daha etkin olmasını sağlamak için koruyucu tedavi de uygulanır.(1) Tetikleyici faktörleri bulunan hastaların bunlardan kaçınması atak oluşmasını engelleyebilir. Atak tedavisinde ilaçların baş ağrısı başlangıcında mümkün olduğunca erken alınması önerilmektedir. Son yıllarda akut migren ataklarında kullanılan yeni ilaçların keşfedilmesi bir çığır açmış ve migren ataklarının modern şekilde tedavisi mümkün olmuştur.(1) Bu yeni ilaçlar hakkında bilgi almak için doktorunuza danışınız.