Kentler niçin büyüyor?

Kentsel büyüme genelde sosyal bilimcilerin araştırma alanıdır. Fakat artık fizikçiler ve matematikçiler de bu konuya el attı ve büyümeyi ve gelişmeyi önceleyen formüller buluyorlar.

Kentsel büyüme genelde sosyal bilimcilerin araştırma alanıdır. Fakat artık fizikçiler ve matematikçiler de bu konuya el attı ve büyümeyi ve gelişmeyi önceleyen formüller buluyorlar.

Bir kent sosyal bir reaktördür, diyor son yıllarda kent araştırmaları konusunda uzmanlaşan fizikçi Luis Bettencourt (Santa Fe Enstitüsü, Kaliforniya.). Fizikçi kentleri yıldızlara benzeterek şöyle diyor: Kentler insanları kendilerine çekerek sosyal ilişkileri hızlandırıyorlar. Yıldızlar ne kadar büyükseler o kadar fazla madde çekiyorlar kendilerine ve o denli parlak ışıyorlar. Bettencourt’un Science dergisinde sunduğu matematiksel teori, gelişmekte olan yerleşim yerlerinin genel görünümü nü kesin bir şekilde tanımlıyor. Örneğin nüfus artışıyla birlikte gelirler ve inovasyon miktarı artarken, altyapı için gerekli olan alan, kentin büyüklüğüne bağlı olarak göreceli olarak küçülüyor. Bir kent ne kadar büyükse o kadar pahalıdır. Büyük şehirler çok yoğun olarak yerleşilmiştir ama buna karşın küçük kentlerden farklı olarak yaratıcı ve uyarıcı bir çevre sunuyorlar. Bettencourt’un teorisine göre büyük kentler daha üretken ama büyüklükle birlikte enerji açlığı da artıyor. Bu açıdan yıldızlarla karşılaştırma, böcek kolonileriyle benzeşim yapan yaygın modelden daha uygundur. Çünkü bu yapının verimlilik nedeniyle geliştiği sanılıyordu. Karınca yapısı iş bölümü sayesinde ayrı ayrı yaşayan böceklere kıyasla daha az enerji harcayacak. Ama ne var ki kültürün bedeli var. Formüllerini çeşiti yerleşim bölgelerinde kontrol eden fizikçi, modelin sadece çok sayıda büyükşehire sahip olan değil, örneğin sadece başkenti büyük olan kentler için de geçerli olduğunu görmüş. Kentsel gelişimle ilgili formüller kısa süre önce Lozan Politeknik Yüksek Okulu’nda da sunuldu. Alberto Hernando ve ekibi, İspanya’nın 1900-2011 yılları arasındaki demografik verilerine göre kentsel büyümeyi tahmin etmeye çalışmış. Sonuca göre eğer halihazırda son on yılın büyüme eğrisi bulunuyorsa, gelecek on on beş yılın gelişimi öncelenebiliyor. Bu zaman diliminden sonraki tahminler kesin olmuyor. Tüm bunların dışında kentlerdeki büyümenin, komşu kentlerden olumlu olarak etkilendiği de ortaya çıkmış. Bu etki seksen kilometre mesafeye kadar işliyor diyor bilim insanları. BİLİM TEKNOLOJİ EKİ