Her gün duş almak öldürebilir

Her gün duş almanın öldürebileceğini biliyor musunuz? Neden mi? İşte cevabı...

75 yaşındayım. Benim yaşımdaki sağlıklı bir Amerikalı erkek, 90'ına kadar hayatını devam ettirmeyi bekler. O kadar uzun yaşarsam, 15 çarpı 365, yani 5 bin 475 kez daha duş yapacağım demektir. Ancak dikkatsizsem ve duşta düşme riskim binde birse, bu 90'a kadar 5 kere düşüp ölmek veya sakat kalmak demek olabilir. Bu riski azaltmak zorundayım. Bu hesap, Yeni Gine'de 50 yıldır yaptığım saha çalışmalarından ne öğrendiğimi gösteriyor. Risk oranı düşük de olsa sık sık ortaya çıkan tehlikelere karşı dikkatli olmak önemli. Yeni Ginelilerin riske karşı tavırlarının farkına, ilk defa bir orman gezisinde çadırlarımızı uzun ve güzel bir ağacın altına kurmamızı önerdiğimde vardım. Yeni Gineli arkadaşlarım, beni şaşırtan biçimde, bunu kesinlikle reddetti. Bana ağacın ölü olduğunu ve üzerimize düşebileceğini söylediler. Kabul etmek zorundaydım ki, ağaç gerçekten ölüydü. Ama o kadar sağlamdı ki daha yıllarca ayakta kalacağını söyledim. Ancak Yeni Gineli arkadaşlarımı ikna edemedim. Yeni Gine ormanlarında her kamp yaptığımda bir ağacın devrildiğini duyuyordum. Daha sonra bir sıklık/risk hesabı yapımca da arkadaşlarımın tavsiyesini ikna edici buldum. Eğer ormanda yaşayan bir Yeni Gineliyseniz ve o gece üzerinize düşme ihtimali sadece binde bir olan ölü ağaçlardan birinin altında yatma gibi kötü bir alışkanlığınız varsa, birkaç yıl içinde ölürsünüz. Yeni Ginelilerin sürekli tekrarlanan düşük risklere karşı tutumu, "yapıcı paranoya" diye özetlenebilir. Artık benim de bu tutumu benimsemem, Amerikalı ve Avrupalı arkadaşlarımın çoğunu çileden çıkarıyor. Ama bunlardan yapıcı paranoyayı bizzat tatbik eden üçü benim gibi bu tutumu dikkatsiz insanların ölümlerine tanıklık ederek öğrendi. Araştırmalar Amerikalıların algıladığı risklerin sıralamasıyla gerçek risklerin sıralamasını kıyasladığında şöyle bir sonuç ortaya çıkıyor: Çılgın silahlı saldırganlar, teröristler, uçak kazaları gibi gösterişli biçimde öldüren ya da bir kerede çok fazla can alan kontrolümüzün dışında bulunan olayların risklerini abartıyoruz. Kontrolümüz altında olan ve olağan yollardan tek bir kişinin canını alan olayların risklerini ise küçümsüyoruz. Yeni Gineli arkadaşlarımın ölü ağaçlara karşı aldığı tutumun benzerini ben de duşlar, merdivenler ve ıslak ya da engebeli kaldırımlar karşısında yapıcı paranoyak oluveriyorum. Aşırı ihtiyatlı olmak elimi kolumu bağlamıyor ya da hayatımı kısıtlamıyor: Günlük duşumu kaçırmıyorum ve Yeni Gine'ye gitmeye devam ediyorum. THE NEW YORK TIMES

---