Güneş çok sakin, peki patlamaya ne oldu?

Güneş'in 11 yı ll ık aktivite döngüsünün "solar maksimum" adı verilen doruk noktasındayız. Güneş çok sakin. Peki, patlamaya ne oldu?

Güneş'in 11 yı ll ık aktivite döngüsünün "solar maksimum" adı verilen doruk noktasındayız. Güneş çok sakin. Peki, patlamaya ne oldu?

Güneş'in yüzeyi lekelerle kaplı olmalıydı. Dehşet verici X ışını ve parçacık patlamaları vızıldayarak her yöne dağılmalıydı. Oysa hemen hiçbir lekenin olmadığı Güneş çok sakin. ABD uzay ajansı NASA'da çalışan Dean Pesnell, "Solar maksimum gözlemlemiyoruz" diyerek bunu kuru bir şekilde ifade ediyor. 16 Eylül itibariyle Güneş'in neredeyse boş sarı diskinin üzerinde sadece tek bir leke vardı. Sonraki günlerde birkaç leke daha belirdi. Ama 19 Eylül'deki küçük patlama (veya koronal k ütle a tımı) b ile bu yıldızın miskinliğini bozamadı. Teknolojiye ileri derecede bağımlı olan 21'inci yüzyıldaki uygarlığımızın temel kaygılarından biri, devasa bir Güneş fırtınasının gezegenimizi doğrudan vurması halinde uyduların kullanılamaz hale gelmesi ve elektrik şebekesinin büyük kısmının mahvolması. Güneş'in sakin oluşu bu olasılığı epey azaltıyor. Bilim insanlarının Güneş'teki dinamikler hakkında temel bir bilgisi var. Güneş'in içindeki elektron ve proton akışları, kabaca 11 yıllık döngülerle dalgalanan manyetik alanlar meydana getiriyor. Bu alanların hareketlenmesi daha soğuk ve karanlık noktalar, yani Güneş lekeleri oluşturuyor. Lekelerin içindeki bükülen manyetik alanlar düzenli olarak kırılınca, Güneş patlamaları ve koronal kütle atımları yoluyla muazzam miktarda enerji açığa çıkıyor. Ancak bazı Güneş döngüleri şiddetliyken, diğerleri sakin oluyor. Döngülerin 11 yıl sürmesi de başka bir gizem. Bilim insanlarının saymaya başlamasından sonraki 24'üncü döngü olan mevcut döngü, baştan beri şaşırtıcıydı. Bazı uzmanlar yakın geçmişteki gibi aktif bir döngü beklemişti. Bazıları da bunun alışılandan daha sakin olacağını tahmin etmişti ki, solar minimum'un (Güneş lekesiz dönem) uzaması onları haklı çıkardı. 2008'de tam 266 gün hiçbir güneş lekesi gözlenmemişti. Bu, son 50 yılın en sakin dönemiydi. Sonraki yıl Güneş lekelerinin yeniden çoğalması gerekiyordu. Ama 260 gün boyunca Güneş lekesi görülmedi. Solar maksimum en son 1900'lerin başındaki 14'üncü döngü sırasında bu kadar sakindi. Bu kez bilim insanlarının elinde, Güneş'i izleyen ve inceleme için veri sağlayan uydular var. Güneş lekelerinin azlığı haricinde, Güneş yine de döngünün diğer olağan aşamalarından geçiyor. Güneş'in manyetik alanı beklendiği gibi değişmek üzere. Solar maksimum'da kutuplardaki manyetik alanlar kısa süreliğine kayboluyor ve tekrar ortaya çıktıklarında da tersine dönmüş oluyor. Güneş'in kuzey kutbundaki bir pusula solar maksimum öncesinde kuzeye bakarken, solar maksimum sonrasında güneye bakar. Kuzey kutbu çoktan döndü, Güney kutbu ise geride kaldı. Ama Kaliforniya'daki Stanford Üniversitesi'nden bilim insanları Ağustos'ta, dönüşümün kısa sürede tamamlanacağını söyledi. Pesnell, "Solar maksimumun gerçekleşmek üzere olduğuna dair işaretler var" diyor. THE NEW YORK TIMES