El Ayak Hastalığı Nedir?

El ayak hastalığı, enfeksiyon hastalıklarından biridir ve bulaşıcıdır. Yüksek ateşle seyreden el ayak ağız hastalığında ellerde, ayaklarda ve bileklerde kırmızı lekeler görülür.

Yakın çevresinde bu hastalığa rastlamayan kişiler el ayak ağız hastalığını su çiçeği ile karıştırabilir. Çünkü hastalığın bir döneminde kızarıklıklar kabarcıklara dönüşür.

El ayak ağız hastalığı çok kolay bulaşır. Bu nedenle hasta olan çocuğun başkaları ile yakın temasa girmesi engellenmelidir. Kızarıklıkların kabarcıklara dönüşmesinden sonra iyileşme süreci başlar ve genellikle 1 hafta içerisinde bu kabarcıklar kaybolur. El ayak ağız hastalığı, özellikle el hijyeninin yetersiz olduğu yerlerde yani okul ve kreşlerle, toplu havuzlara giren çocuklarda sıklıkla görülür. Virüs, havuzlarda yapılan klorlamaya direnç gösterebilir, bu sebeple de çocuklar kadar yetişkinler de risk altındadır.

Sonbahar mevsiminin başlarında ve yaz aylarında görülen hastalık hapşırık, öksürük, tükürük, lezyonlara temas, idrar ve dışkı ile bulaşır. Enfekte havuz suyunun yutulması da hastalık nedenleri arasındadır. Antibiyotik tedavisinin uygulanmadığı, kendi kendine geçen el ayak ağız hastalığından korunmak için hijyene önem vermek gerekir.

El Ayak Ağız Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

El ayak ağız hastalığı, iki önemli virüsün bulaşması ile ortaya çıkar. Bunlar enterovirüs 71 ve coxsackievirus A16 isimli virüslerdir. Hastalıkta ilk birkaç gün herhangi bir semptom görülmeyebilir. Bu nedenle bu birkaç günde hastalığı yayma riski vardır. Risk faktörünü en aza indirmek için ellerin sık sık su ve sabun ile yıkanması, hapşırık ya da öksürük durumunda burun ile ağzın mendille kapatılması, kullanılan mendillerin çöpe atılması gerekir. Hastalık riski veya belirtisi olan çocukları okul, kreş ve diğer sosyal ortamlardan uzak tutmak hastalığın yayılmasını engellemeye yardımcı olur.

El Ayak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

El ayak ağız hastalığının önemli bazı belirtileri şunlardır:

● 38 veya 39 derecede seyreden yüksek ateş
● Ağız etrafında ve/veya içinde afta benzeyen ancak ağrılı olan döküntüler
● Avuç içlerinde, ayak tabanlarında ortaya çıkan kaşıntısız ancak ağrılı döküntüler
● Nadir olarak bacak, genital bölge ve kalçada döküntüler
● Boğaz ağrısı, yemek yerken yutmada zorlanma ve boğaz acısı
● Huzursuzluk, halsizlik, iştah kaybı

Her ne kadar virüs kaynaklı enfeksiyon hastalığı olsa da el ayak ağız, genellikle iyi seyirli bir hastalıktır. Kendi kendine iyileşme eğilimi gösteren el ayak ağız hastalığı sonrasında ne yazık ki bazı nadir durumlarda hastalığı taşıyan kişilerde sistemik rahatsızlıklar görülebilir. Bu sistemik rahatsızlıklar arasında; pulmoner ödem, ensefalit, kardit ve menenjit yer alır.

El Ayak Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

El ayak hastalığına tanı konması için için laboratuvar testine gerek yoktur. Hastalığa genellikle klinik bulgular doğrultusunda tanı konur. Döküntülerin özellikleri, yeri, hastanın yaşı ve mevsim tanı konulmasında dikkate alınan faktörlerdir. El ayak ağız hastalığının herpes zoster, beşinci ve altıncı hastalık ve suçiçeği gibi viral hastalıklardan ayrımı yapılamıyorsa tanı koymak için gayta, genizden alınan sürüntü (nazofarenks) ve döküntü içerisinden alınan sıvı örnekleri üzerinden PCR ile virüs izolasyonu yapılabilir.

Bu hastalıkta ilk bulgu genellikle ateştir. Yaklaşık 10 gün süren hastalığın 5 günü ateş ile geçebilir. Ateş sonrasında hastalık döküntülerle devam eder.

El Ayak Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

El Ayak hastalığı için özel bir tedavi ya da aşı yoktur. Virüse yönelik bir tedavi yapılmasa da yüksek ateş, boğaz ağrısı ve kaşıntı semptomları için destek tedaviler alınabilir. Ağız ve çevresinde oluşan yaraların ağrısını hafifletmek için topikal oral anestezik, genel rahatsızlıklar ve ateş için ağrı kesici ateş düşürücü ilaçlar, lezyonlar için antibiyotikli kremler, kaşıntıyı hafifletmek için antihistaminik losyonlar kullanılabilir.

Hastalık süresince sıvı tüketiminin artırılması, lif bakımından zengin gıdaların ve probiyotik içerikli gıdaların tüketilmesi tavsiye edilir. Hastayken aşırı sıcak yiyecek ve içecekler, sert yapılı besinler, asitli içecekler ve turunçgiller familyasına ait meyveler tüketmek ağız hassasiyetini artırabilir. Bu nedenle bu besinlerden ve içeceklerden uzak durmak faydalı olur.

El Ayak Hastalığına Ne İyi Gelir?

El ayak hastalığının belirli bir tedavisi veya ilacı olmadığı için hastanın ağrı ve acılarını minimum seviyeye çekmeye odaklanmak gerekir. Ateş düşürücü, losyon ve kremlerin yanı sıra tüketilmesi kolay ve bağışıklık sistemini güçlendiren besinlerden oluşan beslenme programı hazırlamak faydalı olur. El ayak ağız hastalığı boyunca hastanın bol bol su ile birlikte aşağıdaki besinleri tüketmesi faydalı olur.

● Sebze püresi
● Ilık çorba
● Taze sıkılmış elma, havuç, karpuz ve üzüm suyu
● Yoğurt

Bu besinlerin yanı sıra ılık duş almak ve dinlenmek hastalık döneminde hastanın kendini daha iyi hissetmesine yardımcı olur.

El Ayak Ağız Hastalığı Yayılmasını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Boğaz ağrısı ve yüksek ateş belirtileri ile başlayan el ayak ağız hastalığının yayılmasını önlemek için hastanın iyileşene kadar sosyal ortamlardan uzak durması gerekir. Çünkü bu hastalık ağız ve burundan çıkan sıvılarla ve lezyonlara yapılan temas ile hızla yayılabilir.

El ayak ağız hastalığı yaygın olarak çocuklarda görülse de yetişkinlere de bulaşabilir. Bu nedenle çocuğu hasta olan yetişkinlerin de dikkatli olması ve hijyen kurallarına özen göstermesi faydalı olur. Vücutta bağışıklık oluşturmayan ve tekrar tekrar yakalanma riski olan bu hastalıktan korunmak için hijyen kurallarına her zaman dikkat etmek gerekir. El ayak ağız hastalığından korunmak için aşağıdaki maddeler dikkat etmek faydalı olur.

•    Elleri sık sık sabun ile yıkamak. Sabunun bulunmadığı yerlerde dezenfektan kullanmak.
•    Dezenfekte edilmemiş eller ile yüz, ağız ve buruna temas etmekten kaçınmak.
•    Tuvaletten sonra ya da bebeklerin bezini değiştirdikten sonra elleri dikkatli bir şekilde yıkamak.
•    Yemek yapmadan ve yemeden önce elleri dezenfekte etmek.
•    Ortak yaşam alanlarını sık sık havalandırmak.
•    Ortak yaşam alanlarında yüzey temizliğine özen göstermek.
•    Kreş ve okul gibi kalabalık ortamların her alanının günlük hijyenini sağlamak.
•    El ayak ağız hastalığına yakalanan kişiler ile yakın temas kurmaktan kaçınmak ve eşyalarını kullanmamak.
•    Evin durumu müsait ise el ayak ağız hastasının kullandığı tuvaleti ayırmak.