Çehov'un şaşırtıcı faydaları

Diyelim ki bir iş görüşmesine veya tanışma randevusuna hazırlanıyorsunuz. Neler yapmalısınız?

Diyelim ki bir iş görüşmesine veya tanışma randevusuna hazırlanıyorsunuz. Neler yapmalısınız?

Öyle görünüyor ki, duş almak veya tıraş olmak dışında kitap okumanız da gerek -ama herhangi bir yazarın kitabını değil, mesela Çehov veya Alice Munro'nun yazdığı bir kitabı… Popüler bir esere veya kurgu dışı ciddi bir kitaba kıyasla bu kitaplar yeni karşılaştığınız sosyal bir ortamda yolunuzu bulmanıza ve duyguları yorumlamanıza daha çok yardım ediyor. Araşt ırmacı lara göre bu farklılığın sebebi, kurgusal edebi eserlerin genelde hayal gücüne daha çok yer bırakması, okurları karakterler hakkında çıkarımlar yapmaya ve duygusal ayrıntılara ve karmaşaya karşı daha duyarlı olmaya özendirmesi. "The Round House" adlı romanı yakın zamanda bir deneyde kullanılan yazar Louise Erdrich, "Bilimi bu yüzden seviyorum. Araştırmacılar sonunda edebi kurgunun zor fakat anlaşılan faydalar sağladığını kanıtlamanın bir yolunu buldu" diyor. Okuduğumuz şeylerin sosyal ve duygusal becerilerimizi etkileyebileceği düşüncesi yeni bir şey değil. Geçmişte çeşitli okuma türleriyle empati ve duyarlılık arasında bir ilişki olduğunu gösteren araştırmalar yapılmıştı. Daha yakın zamanda ise, bilim insanları duygusal zekâ algısı testlerini kullanarak otistik çocukları inceledi. Ancak u zmanlar, s adece b irkaç dakika boyunca edebi eser okumanın doğrudan ve ölçülebilir etkisini gösteren bu yeni bulguların güçlü olduğunu belirtiyor. 3 Ekim'de Science dergisinde yayınlanan araştırma, popüler kurgu veya kurgu dışı ciddi kitapların aksine edebi kurgu okuyan insanların, empati, sosyal algı ve duygusal zekâyı ölçen testlerde daha başarılı olduğunu gösterdi. Bu beceriler birinin vücut dilini ya da ne düşünüyor olabileceğini anlamaya çalışırken çok işe yarıyor. Cambridge Üniversitesi Darwin Koleji'nden onursal profesör Nicholas Humphrey, okumanın genel anlamda insanları daha anlayışlı ve kavrayışlı yaptığını tahmin etmediğini söylerken, "Ama edebi kurguyu diğerlerinden ayırarak, bunun öbür okuma türlerinden farklı etkiler yarattığını göstermek dikkat çekici" diyor. Araştırmayı yapanlar ve diğer akademik psikologlar bu bulguların, müfredat tasarlayan kişiler ve özellikle şu anda kurgu dışı okuma ödevlerine ağırlık veren eğitimciler tarafından dikkate alınması gerektiğini söylüyor. New Jersey'deki Seton Hill Üniversitesi'nde popüler kurgu yazımı konulu bir mastır programını yöneten Albert Wendland, "Açıkçası, bu araştırmanın sonuçlarına katılıyorum. İnsanların hayatlarına i l işkin duyarl ı ve ayrıntı l ı açıklamalar sunan kurgusal eserler okumak, kendinizi gerçekten bir başkasının yerine koymak demektir. Bu eserlerde işlenen hayatlar daha zor, daha karmaşık ve popüler kitaplarda alışmış olabileceğinizden daha zengin" diyor ve ekliyor, "Popüler kurgular daha ziyade, kişinin kendisiyle ve muhtemelen kendi istekleri, arzuları ve ihtiyaçlarıyla ilgilenmesinin bir yolu." Araştırmaya katılan doktora adayı David Comer Kidd, "Popüler kurguda asıl kontrol yazarda ve okur daha pasif bir rolde" diyor. Kidd, "Dostoyevski'ninkine benzer edebi kurguda tek bir kapsayıcı y azar s esi y oktur. Her karakter gerçeğin farklı bir yorumunu sunar, ama bu mutlaka güvenilir oldukları anlamına gelmez. Okur olarak bu çatışmaya katılmak zorundasınız ki, aslında gerçek hayatta yapmanız gereken şey de budur" diyor. Araştırmacılardan psikoloji profesörü Emanuele Castano'a göre ise "Popüler kurgu çoğu kez temelde olay örgüsüne odaklanır. Birbirine benzer karakterlerin tasviri genelde klişe yöntemlerle yapılır." New York'taki New School for Social Research mensubu araştırmacılar bir testte, birkaç dakika boyunca belli alıntıları okumuş deneklere çift göz fotoğrafları gösterdi ve her göz çiftinin gösterdiği duyguyu en iyi tanımlayan sıfatı seçmelerini istedi. Buğulu gözlü şu kadın korkmuş mu yoksa şüphelenmiş mi? Gözlerini iyice kısmış bu adam kuşkucu mu yoksa kararsız mı? Resimdeki kadın meraklı mı, tedirgin mi, cilveli mi, saldırgan mı? Şu adam hayalci mi, suçlu mu, baskın mı, korkmuş mu? Ya da Nasdaq'tan aldığı hissenin fiyatı Ortadoğu'dan gelen haberlerle düştüğü için mi sinirli? (Şaka yaptım; bu son soru testte yok.) Araştırmacılar edebi kurgu okuyanların popüler kurgu veya kurgu dışı kitap okuyanlardan daha başarılı olduğunu tespit etti. Popüler kurgu okuyanlar, hiçbir şey okumayan kişiler kadar yanlış cevap vermişti. Elbette araştırmanın ele almadığı birçok konu da var: Üç ay boyunca Charles Dickens veya Jane Austen okumak insan üzerinde daha büyük mü yoksa daha küçük mü bir tesir yapar, ya da hiçbir etkide bulunmaz mı? Aynı kişi her tür eseri okuduğunda sonuç değişir mi? Yazar Louise Erdrich bu araştırmanın, kendisini "kişisel olarak keyiflendirdiğini" söylüyor ancak Erdrich, "Yazarlar ve özellikle de edebi türde eser verenler çoğunlukla yalnız ve takıntılı kişilerdir. Yazdıklarımızın sosyal bir değerinin olduğunun söylenmesi güzel bir şey. Ancak romanlar faydasız olsaydı bile yazmaya devam ederdim" fikrinde. THE NEW YORK TIMES