Buzullardaki yaşam kapsülleri

Hayat, hiç beklenmedik yerlerde karşımıza çıkabiliyor.

Hayat, hiç beklenmedik yerlerde karşımıza çıkabiliyor.

Gayzerler, çöl tepecikleri ve hatta gübre yığınları, en az birkaç canlının evi olarak bellediği ortamlar. Bu ilginç listeye, şimdi yosun toplarını da ekleyebiliriz. Gayzer faresi olarak bilinen bu yumruların, minyatür ekosistemler barındırdığı keşfedildi. Bilim insanları bu canlıların dondurucu soğukluklarda bi le yaşamlarını sürdürebildiğini ortaya çıkardı. Toz öbekleri ve organik molozların zaman içinde top şeklini almasıyla meydana gelen gayzer fareleri, şiddetli rüzgârlarda geniş buz tabakalarının üzerinde seke seke ilerler. Gayzerler yavaş da olsa sürekli hareket halinde oldukları ve rüzgârlar tarafından tahrip edildikleri için, bu topaklar rüzgârla savrulan çalılar gibi yuvarlanır ve büyüyerek top şeklini alır. Yıllar süren büyümenin ardındansa fare şeklini alan bu öbekler, bir bitki topağı gibi görünmeye başlar. Norveç'teki University Center'dan kutup biyologu Steve Coulson ve İngiltere'deki Nottingham Trent Üniversitesi'nden Nicholas Midgley yosun katmanının rüzgârı keserek hava sıcaklığını buzulların üzerindeki sıcaklığın üzerine çıkardığını, kesintisiz su tedarikiyle birlikte hayvanları gayzer farelerini barınak olarak kullanmaya ittiğini tahmin ediyor. Midgley İzlanda'nın güneydoğusundaki Falljokull gayzerinde, daha yakından incelemek üzere 10 gayzer faresi topladı ve iç sıcaklıklarını ölçmek için diğer beş tanesine sonda yerleştirdi. Laboratuvardaki Coulson ise topladığı örneklerin içinde hayvanların izlerini bulmaya çalışıyordu. Araştırmacılar farelerin içinde Collembola (yay kuyruk olarak bilinen, böceğe benzeyen altı bacaklı bir canlı türü), tardigradlar (su ayıları olarak da bilinen, nemli ortamlarda yaşamayı seven sekiz bacaklı canlılar) ve nematod sınıfına mensup basit solucanlar buldular. Ekibin beklediğinin aksine, bu hayvanlar gayzer faresinin içine girmekle kalmıyordu; tek bir farenin içinde bulunan 73 yay kuyruk, 200 tardigrad ve bin kadar solucan, burada rahat bir yaşam sürüyordu. Coulson'un asıl şaşırtıcı bulduğu şey, yay kuyrukların farklı yaş gruplarına mensup olmalarıydı. Coulson, "Bu, farenin içinde çoğaldıklarını gösteriyor" diyor. Hayvanların yeteneği, Coulson verileri incelediğinde anlam kazandı. Gayzerin 0 derece olan sıcaklığına karşılık, farelerin sıcaklıkları 2 ila 10 dereceydi. Sıcaklığın yanı sıra, toplanan farelerin her biri yaklaşık bir gram su taşıyordu. Sadece birkaç damla su bile bu küçük yaşam alanını sürekli olarak nemli tutmaya yetiyordu. British Antarctic Survey'den kutup ekoloğu Peter Convey, gayzer farelerinin parçalanmadan önce sadece birkaç yıl varlığını sürdürebildiğini söylüyor. Ancak r üzgar s ayesinde k üçük b ir alanda toplanan farelerin içinde canlılar, birinden diğerine geçebiliyor. Bu sayede gayzer faresinin bir bütün olarak kalıcı bir ekosistem görevi görüyor. THE NEW YORK TIMES