Boncuklardaki zincir etkisinin sırrı

İnternetteki görüntülere dayanarak fizik araştırmaları pek yapılmaz; fakat gizemli zincir fıskiyesinde olan şey aynen buydu.

İnternetteki görüntülere dayanarak fizik araştırmaları pek yapılmaz; fakat gizemli zincir fıskiyesinde olan şey aynen buydu.

Her şey İngiltere televizyonlarında bilim programları sunan Steve Mould'la başladı. Zincir fıskiyesinin kaşifi diyebileceğimiz, Oxford Üniversitesi'nde fizik yüksek lisansı yapmış olan Mould, internetteki bir videoda bunun deneyini gösteriyor. Videoda, madeni boncuklardan uzun bir zinciri cam bir kabın içinden çekip çıkarmaya başlıyor Mould. İşlem başladığı anda zincirin geri kalanı, bir hortumla hazneden emilen su veya benzin gibi kendiliğinden dışarı dökülmeye başlıyor. Asıl şaşırtıcı olansa zincirin hemen kavanozun ağzından dökülmesi değil; boncukların bir fıskiye gibi yükselerek adeta fışkırması. "Tesadüfen oldu" diyor Mould. Uzun bir molekül olan "Polimer"in fiziksel modeline bakıyordum. Bir boncuk zincirinin işe yarayacağını düşünmüş Mouldve bui htimali araştırırken plastik boncukların kendi kendine bir kabın içinden dışarı uğramasıyla ilgili bir deney görmüş. "Daha iyi görüneceğini düşünerek aynı deneyi madeni boncuklarla yapmak istedim" diyor Mould. Ve şaşkın bakışlarla, zincirin bir yılan gibi yükseldiğini fark etmiş. Bir yıl kadar önce internette yayılan videoyu Cambridge'li fizikçi John Biggins görmüş. Biggins aynı üniversiteden meslektaşı olan ve liselerde fizik eğitimini geliştirmek için internet dersleri üstünde çalışan Mark Warner'a bu videoyu göstermiş. Ve iki fizikçi, öğrencilere bunu örnek olarak sunmanın iyi bir fikir olacağını düşünmüşler. Çünkü sicim teorisi veya kuantum mekaniği gibi karmaşık konuları d eğil, Newton fiziğini örneklendiriyordu deney. Sonra olan biteni aslında kendiler ininde açıklayamadığını görmüşler. "Fıskiye", diyor Dr. Biggins, "Şaşırtıcı derecede karmaşıktı ve yerçekimiyle açıklanamayacak kadar hızlı hareket ediyordu." Sonra kabın içindeki zinciri bir şeyin yukarı doğru ittiğini anlamışlar. "Olayı anlayabilmek için" diyor Dr. Biggins, "Zinciri matematiksel olarak birbirine bağlı bir çubuk dizisi gibi düşünmek gerekir. Bir çubuğu bir ucundan tuttuğumuz zaman iki şey olur. Çubuğun bir ucu havaya kalkar, öbür ucu aşağı iner ya da aşağı inmeye çalışır. Fakat aşağı yönlü hareket, çubuğun altındaki öbür çubuk yığınınca engellenir ve bu da ucundan tuttuğumuz çubuğun havaya kalkmasına, dolayısıyla da zincirin yükselmesine neden olur." Dr. Biggins ve Dr. Warner çalışmalarını 15 ocakta Kraliyet Akademisi'ne bir tebliğ olarak sundular. Zincir fıskiyesi Dr. Warner'ın umduğu gibi, artık liselerde fizik dersinin bir parçası. THE NEW YORK TIMES