İlk kafa nakli ne zaman gerçekleşecek?

Birinin kafasını başkasının vücuduna nakletmek mümkün müdür? İlk kafa nakli 2017 yılında mı gerçekleşecek ?

Birinin kafasını başkasının vücuduna nakletmek mümkün müdür? İlk kafa nakli 2017 yılında mı gerçekleşecek ?

Ya da Etik açıdan oldukça hassas olan bu ameliyat mümkün mü? Gerçekten şu an bu haberi yazarken kafam karışmış durumda. Dünya’nın ilk kafa nakli teşebbüsü ABD’de bu yılki AANOS cerrahi konferansta konuşulacak. Bu hareket sayesinde ilgili cerrahi çevrelerin birlikte çalışması bekleniyor. Bu fikir ilk kez 2013 yılında Turin Geliştirilmiş Nöromodülasyon Grubu’ndan Sergi Canavero tarafından ortaya atıldı . Kasları ve sinirleri dejenere olmuş ya da kanserden organları tahrip olmuş kişilerin ömürlerini uzatmayı amaçlıyor. Bu operasyonu gerçekleştirmekte en büyük zorluğun spinal kord (omurilik) ve vücudun bağışıklık sisteminin kafayı reddetmesi olduğunu söylüyor . Bu problemlerin aşılabileceğini ve 2017’e kadar ilk cerrahi operasyonun yapılabileceğini belirtiyor. Canavero projesini her yıl düzenlenen Amerikan Nöroloji ve Ortopedi Cerrahları (AANOS) Konferansı’nda Haziran ayında Annapolis, Maryland’da duyurmayı planlıyor. Peki toplum bu kadar sıra dışı bir ameliyata hazır mı? Ya da bilim buna karşı koyacak mı? Bu alanda ilk deneme Sovyet cerrah Valdimir Demikhov tarafından bir köpeğe yapılmıştı. Köpeğin kafası ve ön ayakları daha büyük bir köpeğin arkasına eklenmişti. Demikhov bunun bir deneme daha yapsa da köpekler ancak 2 ila 6 gün yaşıyordu. Bu konudaki en başarılı kafa nakli 1970’de Robert White tarafından Case Western Reserve Tıp Fakültesi Cleveland, Ohio ABD’ de yapıldı. Robert White bir maymunun kafasını diğerinin vücuduna nakletti. Maymunun spinal kordunu birleştirmediklerinde maymun hareket edemiyordu, fakat yapay solunum cihazıyla nefes alabiliyordu. Maymun bağışıklık sistemi kafayı reddedene kadar 9 gün yaşadı. Bugüne kadar pek çok cerrahi prosedür geliştirildi. “ Bugün gelinen noktada teknik açıdan bu mümkün gözüküyor”, diyor Dr. Canavero. 3 Şubat 2015’de internet sürümü yayınlanan araştırmada(Surgical Neurology International, doi.org/2c7) , doktor kafanın diğer bir vücuda nakledilebileceğine inanıyor ve tekniğini özetliyor. Teknikte kişinin kafasını ve donör vücudu soğutarak hücrelerin oksijensiz hayatta kalabileceği zamanı uzatmak var. Vüculardaki spinal kord ayrılmadan önce , boynun etrafındaki doku kesilecek ve ana kan damarları ufak tüpler kullanarak bağlanacak. Burada anahtar noktanın temiz bir biçimde omurların ayrılması olduğunu belirtiyor , Canavero. Sonrasında ise kişinin kafası ve donör vücuda hareket ettirilerek spinal kordun iki ucu bağlanacak. Bunlar aslında dolu iki kutu spagetti gibi duran sinirler. İşte bu inanılmaz olayı gerçekleştirmek için Canavero polietilen glikolle bölgeyi birkaç saat boyunca yıkayacak. Sanki sıcak suya konan spagettinin birbirine yapışması gibi, polietilen glikol de hücrelerdeki yağ hücrelerini birleşmeye zorlayacak. Sonrasında kaslar ve damarlar dikilerek, alıcı kimse 3 ila 4 hafta boyunca komada tutularak, hareket etmesi engellenecek. Ayrıca implant edilen elektrotlar, spinal korda düzenli olarak elektriksel stimülasyon yaparak, yeni sinir bağlantılarının oluşmasını sağlayacak. Çünkü yapılan araştırma bunu öneriyor. Canavero alıcının uyandığında yüzünü hareket ettirebileceğini, hissedebileceğini ve aynı sesle konuşabileceğini belirtiyor. Kişinin fizyoterapi ile 1 yıl içinde yürüyebileceğini belirtiyor. Doktor şimdiden birkaç kişinin yeni bir vücut için gönüllü olduğunu söylüyor. Buradaki en zorlu kısım ise spinal kordların birbirine kaynaşması. Polietilen glikol sayesinde hayvanların spinal kord sinirlerinin büyümesinin hızlandığını gösterilmişti. Canavero beyin ölümü gerçekleşmiş donörlerde bu tekniği uygulamak istiyor. Her şeye rağmen diğer doktorlar bunun yeterli olup olmadığı hakkında şüpheci yaklaşıyorlar. “ Kafa nakliyle spinal kord ve beynin birbirine bağlanmasıyla, yararlı bir hissiyat veya motor fonksiyon yaratabileceğine dair bir kanıt yok,” diyor Purdue Üniversitesi Felç Araştırmaları Merkezi’nden Richard Borgens . Eğer polietilen glikol işe yaramazsa Canavero ‘nun başka çözümleri de var. Spinal kordun içine kök hücre ya da koku ensheathing hücreleri (beyin ile burun arasında bağlantı kuran kendi kendini rejenere eden hücreler) enjekte ederek veya omurilik boşluğunda bir köprü kurularak omurilik zedelenmesi olan insanların yeniden yürüyebileceği gösterildi. Halen kanıtlanmasa da kimyasal yaklaşımın en basit ve en az invazif yaklaşım olduğunu belirtiyor, Canavero. Peki bağışıklık sisteminin yabancı dokuyu reddetmesi hakkında ne gibi bir yaklaşım sergilenecek? Robert White’ın maymununun kafası yeni bir vücudu reddettiği için ölmüştü. AANOS’da kürsü başkanı William Mathews,bugün artık bunun büyük bir problem olmadığını düşünüyor. Bugün bu kadar büyük dokuları kabul ettirmek için ilaç kullanıyoruz. Örneğin ayak, kalp ya da akciğer transplantasyonu vb . nakillerde ilaç kullanırken kafa naklinde neden kullanmayalım. “Bugün bağışıklık sisteminin reddini engelleyen sistem ve ardındaki prensipler iyice anlaşıldı.” Canavero kafa nakli konusunda aslında yalnız değil. Çin Harbin Medical Üniversitesi’nden Xiao-Ping Ren farelerde temel kafa naklinin muhtemel olduğunu gösterdi. (CNS Neuroscience & Therapeutics, doi.org/2d5). Ren önümüzdeki aylarda Canavero’nun protokolünü fareler ve maymunlarda deneyecek.

İÇİNİZDEKİ RUH

Tabi diğer bir zorlukta bu gibi bir nakli onaylayacak ülke bulmak . Canavero deneyinin ABD’de yapmak istese de, Avrupa’da bir yerlerde bu onayı almak daha kolay olabilir. “ Önümüzdeki asıl engel etiklik. Bu ameliyat yapılmalı mıdır ?Çoğu insan bu ameliyata karşı çıkacaktır.” Kaliforniya Salinas Valley Memorial Sağlık Sistemi’nden nörolog ve biyoetik uzmanı Patricia Scripko, insan ömrünün nasıl belirleneceği üzerine pek çok etik etkileşim var. “İnsan olmayı spesifikleştiren şeyin üst kortekste yer aldığına inanıyorum. Eğer bunu modifiye ederseniz, siz aynı insan olmazsınız, bu nedenle bunu sorgulamanız gerekir. Mevzu bahsi geçen konuda ise korteksi değiştirmiyorsunuz” . Buna rağmen, pek çok kültürün bu tipte bir ameliyatı, insan ruhu sadece beyne bağlı olmadığına olan inançlarından dolayı onaylayacağını sanmadığını da ekliyor. Bununla beraber bugüne kadar eşi benzeri görülmemiş prosedürlerin uygulanması da işin riskini arttırıyor. Ayrıca sadece sağlık için değil insanlar estetiklerine çok önem verdiğinden sırf dış görünüş için vücutlarını değiştirmek isteyebilirler. Buna rağmen Patricia Scripko, bu ameliyatın asla gerçekleşmeyeceğine inanıyor ve burada uygulanmayacağını düşünüyor. “Eğer kafa nakli yapılsa bile çok nadir olacaktır. Bu gerçekleşmeyecek, çünkü birileri’ Ben yaşlanıyor, ben de eklem iltihabı var, belki yeni bir vücut alırsam daha iyi çalışır ve daha iyi gözükür’ diyebilir. “ Tabi cerrahi kommünite bu fikri kucaklamakta oldukça temkinli davranıyor. New Scientist dergisinin iletişime geçtiği pek çok cerrah bu konuda yorum yapmaktan kaçındı ya da bu fikrin kulağa oldukça tuhafa geldiğinden ciddi bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. “Bu öylesine büyük bir proje ki, olması muhtemel dahilinde değil. Bunun asla işe yarayacağını düşünmüyorum, prosedürde pek çok problem var. Birisini haftalarca komada sağlıklı bir şekilde bekletmeye çalışmak olmayacak bir şey,” diyor Kaliforniya Üniversitesi’nden Nöroloji Cerrahı Kliniği Prof. Dr. Harry Goldsmith. Uluslarası Cerrahlar Koleji’nin(International College of Surgeons) ABD ofisi yetkili direktörü AANOS ile yapılan bu organizasyonun Canavero’ya yer vermesiyle fikirlerine sponsor olmadıklarını belirtiyor. “Biz projesini sunması için imkan veriyoruz. Bu konferansta dünyanın dört bir yanından en iyi cerrahlar olacak, bu durumu nasıl karşılayacaklarını hep birlikte göreceğiz.” William Mathews ise bu konuda oldukça hevesli görünüyor. “Spinal birleştirme konseptini kabulleniyorum ve kafa naklinin pek çok alanda kullanılabileceğini düşünüyor, fakat Canavero’nun zamanlamasına katılmıyorum. O artık bunun mümkün olduğunu düşünse de, ben bunun uzak bir gelecekte mümkün olacağını düşünüyorum. Canavero ise felsefi yaklaşıyor. “İlk kez iki yıl önce fikrimi belirttiğimde, insanların bunun hakkında konuşmasını istedim. Eğer toplum bunu istemezse, yapmam. Yine de ABD’de ya da Avrupa’da insanların bunu istememesi , başka insanların istemediği anlamına gelmez. Bunu doğru yoldan yapmaya çalışıyorum , fakat aya gitmeden önce insanların da sizi takip edeceğinden emin olmak istersiniz, “ diyor. Fikir etik açıdan tabi tartışılabilir ama oldukça uçuk olduğu kesin. Günümüzde robotların hayatımızın her aşamasında bir şekilde girdiğini görüyoruz. Protez kollar, bacaklar hatta vücutlar… Kafa nakli bu gelişmelere tam olarak benzemese de , daha çok insan klonlama gibi oldukça tartışılacak bir konu, tabi gerçek olursa ! NEWSCIENTIST