Dünya gazeteciliğine karşı büyüyen tehdit

Birçok ülkede, özgür ve bilgili bir toplum sağlamada oynadıkları rol nedeniyle gazeteciler hedef gösterilmekte. The New York Gazetesi gazeteciliğie karşı büyüyen tehditleri yazdı. İşte o yazı...

'New York Times’taki misyonumuz gerçeği aramak ve insanların dünyayı anlamalarına yardımcı olmaktır. Bu, küresel #MeToo hareketini başlatan cinsel taciz üzerine yapılan araştırmalardan “Aperol spritz iyi bir içecek değildir” diye ilan etmemize, teknolojinin hayatımızı nasıl şekillendirlendirdiğine kadar bir çok alana uzanır.

Ancak, milliyetçiliğe saldırmak, gibi insanları içe doğru çekilmeye zorlayan bir anda, The Times'ın en önemli işlerinden biri, ışığı dışa doğru vererek insanları aydınlatmaktır.

Times, tüm karmaşıklığı içinde dünyayı kapsayan kaynakları olan birkaç haber kuruluşundan biridir. Ve bu sorumluluk, tehlike ya da sıkıntı ne olursa olsun, hikayenin olduğu yerlere ulaşması yükümlülüğünü getirir.

Her yıl, 160'tan fazla ülkede gazetecilere yer veriyoruz. Irak ve Afganistan'dayız, onlarca yıllık savaşın yarattığı şiddet ve dengesizliği ele alıyoruz. Venezuela ve Yemen'deyiz, yolsuzluk ve çatışmanın nasıl kitlesel açlığa yol açtığını bildiriyoruz. Myanmar ve Çin'de, Rohingya ve Uygurlara sistematik zulmünü araştırıyoruz.

İş yapma sorumluluğumuz hayati riskler taşıyor. Son yıllarda meslektaşlarım kara mayınlarında, araba bombalarında ve helikopter kazalarında yaralandı. Çeteler tarafından dövüldü, teröristler tarafından kaçırıldı ve baskıcı hükümetler tarafından hapsedildi. Militanlar bir Nairobi alışveriş merkezine saldırdıklarında, gazetecimizi kalabalığın içinde görebiliyordunuz, çünkü silah sesine koşan tek kişi oydu.

Amerikan İç Savaşı’ndan beri çatışmaları anladıktan sonra, gazetecilerimizi bu alanda nasıl destekleyeceğimizi ve koruyacağımızı deneyimledik. Her yıl, haber odası bütçemiz kurşun geçirmez yelekler, zararlı atık kıyafetleri ve zırhlı araçlar için fon sağlamaktadır. Yüksek riskli görevler için ayrıntılı güvenlik planları geliştiririz ve gazeteciler bizzat kendileri bunu takıntılı olarak hazırlarlar.  Yıllarını The Times için savaşı rapor ederek geçiren eski bir Denizci olan C. The Chivers,, fotoğrafçısını taşıyabilmek için kendisini eğitti, çünkü eğer arkadaşı şarapnel tarafından vurulursa onu güvenli taşıyabilirdi.

The Times ‘ın önde gelenleri, savaşın azgın olduğu, hastalıkların yayıldığı ve koşulların kötüleştiği yerlerde meslektaşlarımız olduğunu bilerek endişe içerisindeler. Ancak, tüm hazırlıklarımıza ve tüm güvencelerimize ek olarak, her zaman başka bir kritik güvenlik ağı bulunduğunu bilmek konusunda uzun süredir rahatız: ABD hükümeti, dünyanın en büyük özgür basın şampiyonu.

Ancak son birkaç yılda, bir çok şey çarpıcı biçimde değişti. Dünyanın dört bir yanında, acımasız bir kampanya, özgür ve bilgili bir toplum sağlamada oynadıkları temel rol nedeniyle gazetecileri hedef almakta. Gazetecilerin rahatsız edici gerçekleri açığa vurmalarını  önlemek için, hükümet gittikçe artarak gazetecilerin işlerini küçümseme, onları susturma ve korkutma çabalarını açık ve şiddetli şekilde gazetecilerin üzerine geliyor.

Bu, gazetecilere ve gazeteciliğe dünya çapında bir saldırıdır. Fakat daha da önemlisi, halkın temel demokratik değerlerini, gerçeği bilme hakkına yapılan bir saldırıdır. Ve belki de en rahatsız edici olanı, bu kampanyanın tohumları tam burada, özgür ifadenin en çetin savunucusu ve özgür basın savunucusu olmaktan gurur duyan bir ülkeye ekildi.

Bariz olanı  söyleyerek başlayayım: Medya mükemmel değildir. Biz de hatalar yaparız. Kör noktalarımız var ve bazen gerçekten insanları delirtiriz.

Ancak özgür basın, sağlıklı bir demokrasi için vatandaş olarak sahip olduğumuz en önemli araçtır. Basın, liderleri seçmek için ihtiyaç duyduğumuz bilgileri verirken seçildikten sonra onları dürüst tutmaları için sürekli gözetimi sağlayarak halkı güçlendirir. Trajik ve zafer anlarımıza tanıklık ederek toplulukları bir araya getiren gerçeklerin ve bilgilerin ortak tabanını oluşturur.

Aynı zamanda büyük ve artan baskı altında. The Providence Journal'da çalışmaya başladığımdan bu yana geçen yirmi yıl boyunca, küçük Narragansett kasabasında günlük yaşam hakkında yazılar yazan basın, bir dizi varoluşsal zorluklarla karşı karşıya kaldı.

Gazeteciliği destekleyen reklamcılık temelli iş modeli çöktü ve ülkenin gazetecilik işlerinin yarısından fazlasının kaybına neden oldu. Google ve Facebook, insanlık tarihinin en güçlü haber ve bilgi dağıtıcıları oldu. Üstelik yasal baskıların  artması, gazetecileri ve kaynaklarını zayıflatmaya çalışmaktan başka bir şey değil.

Dünyanın dört bir yanında, gazetecilerin karşı karşıya olduğu tehdit çok daha belirsiz. Geçen yıl gazeteci olarak kaydedilen en tehlikeli yıldı, onlarca kişi öldü, yüzlerce kişi  hapsedildi ve anlatılmayan binlerce taciz ve tehdit yaşandı. Bunlar arasında Suudi suikastçıları tarafından öldürülen ve parçalanan Jamal Khashoggi ve Kremlin’in Suriye’deki gizli operasyonlarını ifşa ettikten sonra apartmanının balkonundan düşerek ölen Rus gazeteci Maksim Borodin bulunuyor.
Gazeteciliğin iyi çalışması, özellikle demokratik güvenceye sahip olmayan ülkelerde her zaman risk taşımaktaydı. Ancak bugün farklı olan bu acımasız baskıların pasif bir şekilde kabul edilmeleri ve belki de ABD başkanı tarafından teşvik edilmesidir.

Bu ülkenin liderleri, özgür basının Amerika’nın en büyük ihracatlarından biri olduğunu uzun zamandır farkındaydı. Tabii ki, kapsamımızdan ve aydınlığa kavuşturduğumuz sırlardan şikayet ediyorlardı. Ancak iç politika ve dış politika değişse bile, gazetecileri ve haklarını korumaya yönelik temel yapı hep kalmıştı

Gazetecilerimizden dördü Libya ordusu tarafından dövüldüğünde ve rehin alındığında, Dışişleri Bakanlığı serbest bırakılmalarını sağlamada kritik bir rol oynadı. Bunun gibi müdahalelere genellikle, hükümetlere Amerika Birleşik Devletleri'nin gazetecilerinin arkadaşında olduğunu ve savunduğunu belirten sert bir hatırlatma eşlik ediyordu.

Ancak mevcut yönetim, ülkemizin özgür basının savunucusu olarak tarihsel rolünden geri çekildi. Bunu gören ülkeler artan bir özgüven duygusuyla gazetecileri hedef alıyor.

Bu sadece muhabirler için bir sorun değil; bu herkes için bir problem, çünkü otoriter liderlerin kritik bilgiyi gömdüğü, yolsuzluğun gizlendiği, hatta soykırımın haklı çıktığı bir dünya oldukça zor olacaktır. Senatör John McCain'in bir keresinde uyardığı gibi, “Tarihe baktığınızda, diktatörlerin yaptığı ilk şey basını kesmektir”.

Bu geri planda kalmanın nasıl göründüğüne dair bir fikir vermek için, daha önce hiç paylaşmadığım bir hikaye anlatayım. İki yıl önce, Amerika Birleşik Devletleri hükümet yetkililerinden, Declan Walsh adındaki Mısır merkezli New York Times muhabirinin tutuklanacağını bildiren bir çağrı aldık. Her ne kadar haberler endişe verici olsa da, çağrı aslında oldukça standarttı. Yıllar boyunca, Amerikalı diplomatlardan, askeri liderlerden ve ulusal güvenlik görevlilerinden sayısız uyarı aldık.

Ancak bu özel çağrı şaşırtıcı ve üzücü bir dönüş aldı. Yetkilinin, Trump yönetiminin bilgisi veya izni olmadan bu uyarıyı gönderdiğini öğrendik. Yetkili, Trump yönetiminin Mısır hükümetini durdurmak veya gazeteciye yardım etmeye çalışmak yerine,  tutuklamanın yapılmasına izin vermeye niyetli olduğuna inanıyordu. Yetkili, bizi tehlikeye karşı uyardığı için cezalandırılmaktan korkuyordu.
Tutuklanmayı önlemek veya hapsedilmesi durumunda Declan'ı serbest bırakmak için kendi hükümetimize güvenemedik, yardım için kendi ülkesi olan İrlanda'ya döndük. Bir saat içinde İrlandalı diplomatlar evine gitti ve Mısır kuvvetleri tarafından tutuklanmadan önce havaalanına güvenli bir şekilde eşlik etti.

On sekiz ay sonra, gazetecilerimizden biri olan David Kirkpatrick, Mısır'a gitti  ve Mısır hükümetine utanç verici bilgileri açığa vurması dolayısıyla  gözaltına alındı ve misilleme ile sınır dışı edildi. Hareketi protesto ettiğimizde, Kahire'deki ABD Büyükelçiliğinin üst düzey bir yetkilisi, Trump yönetiminin bu tür baskılara karşı dünya görüşnü açıkça dile getirdi. “Ona ne olacağını umdun?” Dedi. “Raporları hükümetin kötü görünmesine neden oldu.”

Göreve başladığından beri, Başkan Trump yaklaşık 600 kez “sahte haberler” hakkında tweet attı. En büyük hedefi , adil ve doğru bir şekilde raporlamaya derin bağlılık gösteren bağımsız haber kuruluşlarıdır. Açıkçası, The Times ve diğer haber kuruluşlarının eleştirileri adil bir oyundur.

Gazetecilik bir insan girişimidir ve bazen hatalar yaparız. Ama aynı zamanda hatalarımızı düzeltmeye ve kendimizi her gün gazeteciliğin en yüksek standartlarına dönüştürmeye çalışıyoruz.
Ancak başkan “sahte haberler” verdiğinde, hatalarla ilgilenmiyor. Gerçek haberleri delegasyon haline getirmeye, olgusal ve adil raporları politik olarak motive edilmiş yapılar olarak reddetmeye çalışıyor.
The Times, Trump ailesinin hileli finansal uygulamalarını ifşa ettiğinde, Wall Street Journal bir porno yıldızına ödenen parayı afişe ettiğinde, Washington Post, kişisel vakfının kendi kendine işlemesini açıkladığında, “sahte haberler” diyerek hesap verme sorumluluğunu geçersiz kıldı

Tüm bu hikayeler doğru olarak kanıtlanmış olmasına rağmen, saldırılarının amaçlanan etkisine ulaştığını gösteren kanıtlar var: Son bir ankette Cumhuriyetçilerin yüzde 82'sinin artık medyadan daha çok Başkan Trump'a güvendiklerini gösteriyor. Başkanın destekçilerinden biri son zamanlarda “sahte haberler” suçlamasının en sık hedeflerinden biri olan CNN'e patlayıcı göndermekten mahkum edildi.

Ancak Amerikan medyasına saldırırken, Başkan Trump, vatandaşlarının kendisini sorumlu tutmaya çalışan haber kuruluşlarına olan inancını baltalamaktan daha fazlasını yaptı. Yabancı liderlere ülkelerinin gazetecilerine aynı şeyi yapma izni verdi ve hatta onlara ne yapmalarını gösteren reçetyi verdi.

Liderler bu yaklaşımı hevesle kucakladılar. Meslektaşlarım ve ben son zamanlarda “sahte haberler” ifadesinin yayılmasını araştırdık ve bulduğumuz şey çok endişe verici: Son birkaç yılda, beş kıtadaki 50'den fazla başbakan, başkan ve diğer hükümet liderleri “sahte haber” terimini kullanarak değişik düzeylerde anti basın  faaliyetlerini haklı çıkarmaya çalıştı.

Yabancı muhabirlerimiz “sahte haber” ücretinin silahlanmasını ilk elden tecrübe ettiler. Geçen yıl, Güneydoğu Asya’dan sorumlu Hannah Beech, Kamboçya Başbakanı Hun Sen'in bir konuşmasındaydı. Açıklamalarının ortasında, Bay Hun Sen, İngilizce bir cümle söyledi: “The New York Times” dedi “Times'ın, Başkan Trump tarafından 'sahte haber' ödülü verilmesi için önyargılı olduğunu eğer hikayemiz gerçeğin versiyonunu desteklemiyorsa, sonuçların olacağını” söyledi.
Hannah, başbakan “Kamboçyalı insanlar yüzünü hatırlayacak” diye uyarırken, binlerce kalabalığın içinde artan bir düşmanlık hissetti.

Bu, gazetecilik, ifade özgürlüğü ve bilinçli bir halk için tehlikeli bir andır. Ancak gazeteci olmanın en zor ve tehlikeli olduğu anlar ve yerler, gazeteciliğin en çok ihtiyaç duyulduğu yerlerdir.

Ülkemizin tarih turu, özgür basının rolünün nesiller boyu süren bir uzlaşma, ve ideoloji alanlarından biri olduğunu hatırlatıyor. Thomas Jefferson, “herkesin tek güvenliğinin özgür bir basında olduğunu” yazdı. John F. Kennedy, özgür basını “paha biçilmez” olarak nitelendirdi, çünkü “tartışma olmadan, eleştiri olmadan, hiçbir yönetim ve hiçbir ülke başaramaz - hiçbir cumhuriyet hayatta kalamaz. “Ronald Reagan daha da ileri giderek“ Kurucu babaların özyönetimde 'asil deney'imiz' olarak adlandırdıkları şeydeki devam eden başarımızın özgür, güçlü ve bağımsız bir basından daha temel bir bileşen olmadığını söyledi.

Amerikan cumhurbaşkanlarının özgür basını savunan geleneğine rağmen, Başkan Trump'ın rotasını değiştirme veya gazetecilere yönelik saldırılarını susturma gibi bir niyeti olmadığına inanmıyorum.
Alarmı çalıyorum çünkü sözleri tehlikelidir ve dünya çapında gerçek sonuçları vardır. Ancak cumhurbaşkanı bu alarmı görmezden gelse ve bu yolda devam etse bile, geri kalanımızın özgür basını korumak ve hayatlarını dünyadaki gerçekleri aramaya adayanlara destek olmak için atabileceğimiz önemli adımlar var.

Bu ülkede ve dünyadaki örneği ile benzeri görülmemiş bir özgürlük ve refah gelişiminin anahtarlarından biri olmuştur. Çin, Rusya ve diğerleri tarafından benimsenen baskıcı model gibi yeni bir küresel çerçevenin ele geçirilmesine izin veremeyiz.'

THE NEW YORK TIMES / Zeynep Güçlücan