Yeni araştırma, işitme zorluklarının kulaklardan çok beynimizle ilgili olabileceğini ortaya koydu.

Zekâ, Gürültülü Ortamlarda Duyma Yeteneğini Belirliyor

Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin yaptığı yeni bir çalışma, zekâ düzeyinin gürültülü ortamlarda konuşmaları anlama becerisini belirleyen kilit faktörlerden biri olduğunu ortaya koydu. Araştırmaya göre, bir kişinin kalabalık bir kafede, sınıfta veya sosyal ortamda konuşmaları ne kadar iyi anlayabildiği, yalnızca işitme gücüyle değil, beynin sesleri nasıl işlediğiyle de yakından ilişkili.

“Sorun Kulaklarda Değil, Beyinde”

Araştırmacılar, otizmli bireyler, fetal alkol sendromu (FAS) tanısı olan kişiler ve nörotipik bireylerden oluşan üç grubu inceledi. Tüm katılımcıların işitmesi normal olmasına rağmen, zekâ düzeyine göre konuşmaları anlama performansları önemli ölçüde değişti.

Çalışmanın yürütücüsü, Dr. Bonnie Lau, “Bilişsel yetenek ile konuşma algısı arasındaki ilişki, tanı farkı gözetmeksizin tüm gruplarda aynı şekilde gözlendi,” dedi. Bu bulgular, “duymakta zorlanan herkesin işitme kaybı vardır” şeklindeki yaygın inanışı çürütüyor.

Araştırma Nasıl Yapıldı?

Katılımcılar, “çoklu konuşmacı testi” olarak bilinen özel bir dinleme deneyine tabi tutuldu. Ana konuşmacının sesine odaklanmaları istenirken, arka planda iki farklı ses gittikçe yükseldi. Katılımcılar aynı anda rengi ve numarayı doğru seçmeye çalıştı. Sonrasında zekâ testleri uygulandı ve sonuçlar karşılaştırıldığında, IQ ile dinleme başarısı arasında güçlü bir ilişki olduğu görüldü.

Dr. Lau: “Zekâ, Beynin Gürültüdeki Dikkat Filtrelemesini Etkiliyor”

Lau’ya göre, başarılı bir dinleme için beyin çok katmanlı bir süreç yürütüyor:

“Beyin, ilgilenilen sesi diğerlerinden ayırmak, gürültüyü bastırmak ve aynı anda sözcükleri anlamlandırmak zorunda. Bu da yoğun bir bilişsel işlem gerektiriyor."

Uygulamada Ne Anlama Geliyor?

Uzmanlara göre, nöroçeşitli bireyler ya da bilişsel düzeyi düşük kişiler, gürültülü ortamlarda zorlanabiliyor. Bu nedenle sınıf, ofis veya sosyal alanlarda basit düzenlemelerle iletişim kolaylaştırılabilir:

-Öğrenciyi ön sıralara oturtmak

-Gürültü azaltıcı kulaklıklar veya işitme destek araçları kullanmak

-Dikkati artıracak görsel destekler sağlamak

Sık Sorulan Sorular

1. İşitme kaybım yok ama kalabalıkta konuşmaları anlamakta zorlanıyorum, neden?
Bu durum beynin sesleri ayırt etme ve anlamlandırma süreciyle ilgilidir. Zekâ düzeyi, dikkat ve bilişsel işlem hızı bu konuda belirleyici rol oynar.

2. Daha yüksek IQ’ya sahip kişiler gerçekten daha iyi mi duyuyor?
Evet, araştırma zekâ düzeyi yüksek bireylerin gürültülü ortamlarda konuşmaları daha kolay ayırt edebildiğini gösteriyor.

3. Bu, işitme cihazlarının işe yaramadığı anlamına mı geliyor?
Hayır. İşitme cihazları fiziksel duyma kaybına yardımcı olur, ancak bilişsel işleme farklı bir mekanizmadır.

4. Dinleme becerimi geliştirmek mümkün mü?
Evet. Dikkat eğitimi, dinleme egzersizleri ve beyin temelli rehabilitasyon teknikleri, karmaşık ses ortamlarında anlama becerisini artırabilir.

Bilimsel Kaynak
Lau, B.K. ve ark. (2025). The relationship between intellectual ability and auditory multitalker speech perception in neurodivergent individuals. PLOS One, 20(9): e0329581.

İhttps://www.sciencedaily.com/releases/2025/10/251029002910.htm