Yeni bir dil doğuyor

Avustralya’nın ücra bir köşesindeki Lajamanu bölgesinde yeni bir dil keşfedildi.

Avustralya’nın ücra bir köşesindeki Lajamanu bölgesinde yeni bir dil keşfedildi.

Avustralya’da bilinen 250 kadar yerel dil tehdit altındayken (bunlardan sadece yirmi tanesi düzenli olarak kullanılıyor) Lajamanu halkı yeni bir dil geliştirmiş. Yaklaşık bin kadar nüfusa sahip Lajamanu, Tamami çölünün kenarında bulunuyor. Avustralya’nın kuzeyindeki ekonomik merkezinden 890km uzaklıkta yer alan Lajamanu’ya asfalt yol bağlantısı bile yok ve aralık ve mayıs ayları arasındaki yağmur mevsiminde bölgeye ulaşım kapanıyor. Bu durumda ihtiyaçlar sadece havadan karşılanabiliyor. Bu da kendi küçük havayolları Lajamanu Air ile gerçekleşmekte. Köyün adı uluslararası medyada ilk kez 2010 yılında duyulmuştu. O tarihte taşradaki yerlilerin üzerine Avustralya’nın içlerinde meydana gelen kasırganın etkisiyle yüzlerce balık yağmıştı. Lajamanu’da yeni geliştirilen dil Warlpiri rampaku veya Light Warlpiri olarak anılıyor ve yaşları otuz beşin altına bulunan yaklaşık üç yüz elli genç tarafından konuşuluyor. Light Warlpiri buna göre 1970’li veya 1980’li yıllarda doğmuş olan genç nüfus tarafından sadece (İngilizcenin yanı sıra) birkaç bin kişinin konuştuğu geleneksel Warlpiri ile birlikte konuşuluyor. Lajamanu’nun yaşlı nüfusu yeni dili konuşma sırasında takip edemiyor. Michigan Üniversitesi’nde görevli Avustralyalı dilbilimci Carmel O’Shannessy bu genç insanların yeni diline, yıllar önce Lajamanu’da öğretmenlik yaparken şahit olmuş, O’Shannessy şimdi araştırmalarını ilk kez Language dergisinde yayımladı. Kendisi de Warlpiri ve Light Warlpiri dillerini konuşabilen dilbilimci, çalışmaları sırasında dilin ne bir lehçe ne de farklı dillerin bir karışımı olmadığını fark etmiş. Her ne kadar Light Warlpiri’deki birçok sözcüğün Warlpiri, İngilizce veya Kriol kökenli olmasına rağmen yeni lisan, iki veya daha fazla dilin bir kombinasyonu değil. Kendi gramer kurallarına göre düzenlendiği için dilbiliminde anadili olarak kabul ediliyor. Gerçi belli başlı İngilizce kelimeler fark ediliyor ama Light Warlpiri kendi sözdizimini biçimlendirmiş ve geçmişteki ve günümüzdeki bir durumu anlatabilen ama geleceği anlatamayan yeni bir zaman fiili biçimi geliştirmiş. Yeni dilin niçin geliştiği kesin olarak bilinmese de bölgenin izole olması, gençlerin kendi kimliklerini bulma istekleri veya büyüklerin Warlpiri, İngilizce ve Kriol dillerini kullanmaları gibi tahminler yürütülmekte. BİLİM TEKNOLOJİ EKİ