Bilim insanları, yapay zekâ destekli bir analizle rutin bilgisayarlı tomografi (BT) taramalarında kronik stresi doğrudan gösteren yeni bir biyobelirteç keşfetti. “Adrenal Hacim İndeksi” adı verilen bu ölçüm, stres hormonlarıyla birlikte kalp yetmezliği ve ölüm riskini öngörebiliyor. Uzmanlara göre bu yöntem, stresin vücut üzerindeki uzun vadeli etkilerini ilk kez görünür kılıyor.

Yapay Zekâ Kronik Stresi Nasıl Tespit Ediyor?

Kronik stres, uzun yıllardır kalp hastalığı, depresyon, obezite ve bağışıklık sistemi zayıflığı gibi ciddi sağlık sorunlarıyla ilişkilendiriliyor. Ancak bugüne kadar stresin vücut üzerindeki birikimli etkisini objektif ve ölçülebilir şekilde gösteren bir yöntem bulunmuyordu.

Kuzey Amerika Radyoloji Derneği (RSNA) tarafından duyurulan yeni bir araştırma, bu durumu değiştirecek nitelikte. Araştırmacılar, derin öğrenme temelli yapay zekâ modeli kullanarak rutin BT taramalarında adrenal bezlerin hacmini ölçtü ve kronik stresin ilk görüntüleme temelli biyobelirteçini tanımladı.

Adrenal Bezler Neden Bu Kadar Önemli?

Adrenal bezler, vücudun stres yanıtında kritik rol oynayan kortizol hormonunu salgılar. Uzun süreli stres durumunda bu bezler sürekli çalışır ve zamanla hacimsel olarak büyür.

Araştırmada geliştirilen yeni ölçüm yöntemi, Adrenal Hacim İndeksi (AVI) olarak adlandırılıyor. AVI, adrenal bez hacminin kişinin boyuna oranlanmasıyla hesaplanıyor ve kronik stresin uzun vadeli biyolojik yükünü yansıtıyor.

Büyük Çalışma, Güçlü Veriler

Çalışma, Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis adlı büyük ölçekli araştırmadan elde edilen 2.842 kişinin verilerine dayanıyor. Katılımcıların:

-Göğüs BT taramaları

-Tükürük kortizol ölçümleri

-Algılanan stres ve depresyon anketleri

-Allostatik yük (kronik stresin vücut üzerindeki toplam etkisi)  birlikte analiz edildi.

Yapay zekâ, BT görüntülerinden adrenal bezleri otomatik olarak ölçerek insan hatasını ortadan kaldırdı ve son derece tutarlı sonuçlar elde etti.

❤️ Kalp Yetmezliği ve Ölüm Riskiyle Doğrudan Bağlantı

Araştırmanın en dikkat çekici sonucu, yüksek Adrenal Hacim İndeksi değerlerinin şu durumlarla güçlü biçimde ilişkili olması:

-Daha yüksek kortizol seviyeleri

-Artmış allostatik yük

-Yüksek algılanan stres

-Sol ventrikül kitle artışı

-Kalp yetmezliği riski

-Ölüm oranlarında artış

Bilim insanlarına göre, AVI’de her 1 cm³/m²’lik artış, kalp yetmezliği ve ölüm riskinde anlamlı yükselmeye işaret ediyor.

Rutin BT Taramaları Yeni Bir Stres Ölçüm Aracına mı Dönüşüyor?

ABD’de her yıl on milyonlarca göğüs BT taraması çekiliyor. Bu da yeni yöntemin ekstra test, kan tahlili veya radyasyon olmadan uygulanabileceği anlamına geliyor.

Uzmanlar, bu yapay zekâ destekli biyobelirtecin:

-Kardiyovasküler risk değerlendirmesinde

-Önleyici tıpta

-Orta ve ileri yaş gruplarında stres takibinde

-devrim yaratabileceğini vurguluyor.

Uzmanlar Ne Diyor?

Johns Hopkins Üniversitesi’nden Prof. Dr. Shadpour Demehri’ye göre bu çalışma, kronik stresin vücut üzerindeki etkilerini ilk kez doğrudan “görülebilir” hale getiriyor.

UCLA’dan epidemiyoloji profesörü Dr. Teresa Seeman ise bu yöntemin, stresin sağlık üzerindeki kümülatif etkisini ölçmede gerçek bir dönüm noktası olduğunu ifade ediyor.

En Çok Sorulan Sorular ve Cevaplar (SSS)

Yapay zekâ kronik stresi nasıl ölçüyor?

BT görüntülerinden adrenal bez hacmini ölçerek stres hormonlarıyla ilişkili biyolojik değişimi analiz ediyor.

Adrenal Hacim İndeksi nedir?

Adrenal bez hacminin boyun karesine bölünmesiyle elde edilen, kronik stresi gösteren yeni bir biyobelirteçtir.

Bu yöntem herkese uygulanabilir mi?

Göğüs BT taraması olan bireylerde ek bir işlem gerektirmeden uygulanabilir.

Kalp hastalığı riskini gerçekten öngörebilir mi?

Evet. Çalışmada AVI’nin kalp yetmezliği ve ölüm riskiyle bağımsız ilişkisi gösterilmiştir.

Kortizol testinden farkı nedir?

Kortizol tek bir anı yansıtırken, adrenal hacim uzun vadeli stresi gösterir.

Stres Artık Sadece Hissedilmiyor, Görülüyor

Bu çığır açan çalışma, kronik stresin soyut bir kavram olmaktan çıkıp ölçülebilir, izlenebilir ve klinik olarak anlamlı bir sağlık göstergesine dönüşebileceğini ortaya koyuyor. Yapay zekâ ve tıbbi görüntülemenin birleşimi, gelecekte stres kaynaklı hastalıkların daha erken teşhis edilmesini mümkün kılabilir.

https://www.sciencedaily.com/releases/2025/12/251213032615.htm