Okyanusun ortasında...

Yargıdan muaf olduğunuz bir cennet hayal edin. Size dava açmak isteyen eski eşlerin, kızgın iş ortaklarının ya da hastaların menzili dışında, servetinizi saklayabileceğiniz bir yer.

Cook Adaları, böyle bir yer arayan avukatlar için biçilmiş kaftan. Yüzlerce zengin bugün parasını orada istifliyor ve buna, 7 milyar dolarlık bir saadet zincirine karışan bir kişi de dâhil. Büyük Okyanus'un ortasındaki bu küçük adalarda, güzelim mercan atollerinden daha güzel olabilecek tek bir şey var. Cook Adaları, offshore varlık koruma tröstlerinde dünyanın öncüsü konumunda; buradaki yasalar, yabancıların servetini kendi memleketlerindeki hak iddialarından koruyacak şekilde düzenlenmiş. Cayman Adaları, İsviçre ve İngiliz Virgin Adaları, şirketlerin ve kişilerin gelirlerini ABD'den saklamalarına müsaade ediyor. Cook Adaları'ysa farklı bir imkân sunuyor ve yabancı ülkelerin mahkeme emirlerini genelde görmezden geliyor. Doktorunuza karşı bir görevi ihmal davası mı kazandınız? Tazminatınızı alabilmek için dünyanın öbür ucunda, Cook yasalarıyla işleyen Cook mahkemelerinde hakkınızı tekrar aramanız gerekiyor. Florida'da avukatlık yapan Howard D. Rosen 20 yılı aşkın bir süredir Cook Adaları'nda tröstler kuruyor. Firmasının internet sitesinde, 1 milyon dolardan fazla varlığı olan herkesin, ama özellikle de müteahhit, sağlık görevlisi, muhasebeci, mimar ve şirket yöneticilerinin korunmak için Cook tröstlerini düşünmesi gerektiği söyleniyor. Uluslararası düzenleyiciler bazı yerlerin üstüne gitse de Cook Adaları onlardan biri değil. Adalarda vatandaşlara değil, yalnızca yabancılara hizmet veren tröstlerin en büyük müşterileri Amerikalılar. Ülkenin mali denetleme kuruluna göre, adalarda 2 bin 619 tröst var. Ve tröst sahiplerinin kimliğini açıklamak ya da haklarında bilgi vermek yasaya aykırı. Fakat Washington merkezli Ulusla ra ra sı Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nın elde ettiği bazı belgelerde 700 kadar Cook tröstünün sahipleri açıklanıyordu. Bu belgeler, dünyanın dört bir yanındaki offshore cennetlerinin müşterilerine ait bilgi içeren 2.5 milyon dokümanın sadece bir bölümü. The New York Times ve konsorsiyumun Cook Adaları belgeleri hakkındaki bir incelemesine göre, tröstler özellikle Florida, Palm Beach, New York ve Hollywood''un zenginleri arasında rağbet görüyor. Tröst sahipleri arasında sağlık sigortası yolsuzluklarından, Saadet zincirlerinden personel emeklilik fonlarındaki usulsüzlükten mahkûmiyet alan kimseler de var. Birçoğuysa sadece zengin. Belgelere göre, Bill Clinton'un başkanlığının son günlerinde affedilen borsacı Marc Rich'in eski karısı Denis Rich'in de bir Cook tröstü var. 100 milyon doları aşkın değerdeki tröstte 48 metrelik Lady Joy yatı, Learjet 60 model bir özel uçak ve İsviçre'deki bir banka hesabı da bulunuyor. Cook Adaları'nda bir tröst kurmanın yasa dışı bir yanı yok; onlara varlık koymak, o varlıkların kazancından ödenmesi gereken vergiyi de kaldırmıyor. Ancak bu tröstlere, dava edilebileceklerinden şüphelenen kimseler de itibar ediyor, örneğin, görevi ihmalden mahkemeye verilen doktorlar, alacaklılardan kaçan işadamları ve federal yönetimin dava açtığı kimseler. 7 milyar dolarlık bir saadet zinciri oyunu düzenlemekten 110 yıl hapse mahkum olan R. Allen Stanford'un Cook Adaları'nda "Baby Mama" isimli bir tröstü var. İki çocuk sahibi olduğu metresi için düzenlenen ve adını da ondan alan "Baby Mama", Florida'da 2.5 milyon dolara satılan bir evin getirisinden oluşuyor. "Sekizanne" lakaplı Nadya Suleman'ın suni döllenmeyle bir doğumda sekiz bebek dünyaya getirmesini sağlayan ve hekimlik ruhsatı elinden alınan Doktor Michael M. Kamrava'nın da adalarda serveti var. Tröstler Cook Adaları için adeta bir devlet kuşu. İstikrarlı bir hükümeti ve İngiliz örfi hukukuna dayalı karmaşık bir sistemi olan adalarda sektörün beslediği işler (kayıt ücretleri, tröst firmalarından ve çalışanlarından alınan vergiler, destek hizmetleri) 300 milyon dolarlık ekonominin yüzde 8'den biraz fazlasını oluşturuyor ve sıralama olarak turizmin gerisinde, balıkçılığın önünde yer alıyor. Adalı yetkililer, Amerikalılarla ulaştıkları başarıdan hareketle Çin ve diğer Asya ülkelerindeki müşterilere açılacaklarını belirtiyor. Amerikalı yetkililer Cook tröstlerine karşı önlem almaya başlarsa yeni Asyalı müşteriler bu boşluğu telafi edebilir. Gerçi şimdilik böyle bir gelişme yok. Harvard Hukuk Fakültesi'nden vergi profesörü ve Hazine Bakanlığı eski yetkilisi Stephen E. Shay, "Washington büyük paraların olduğu yerlere bakıyor" diyor. "Çokuluslu şirketlerin vergi kaçırdıkları yerlere. Fakat bu noktalar sıkıştırıldıkça para küçük yerlere kaçacak ve Cook Adaları da ister istemez hedefe girecektir". THE NEW YORK TIMES