Pennsylvania Üniversitesi’nde yapılan araştırma, kirli havaya maruz kalmanın sadece Alzheimer riskini artırmakla kalmadığını, hastalığın ilerlemesini de hızlandırdığını ortaya koydu. İnce partikül madde (PM2.5), beyinde toksik protein birikimini artırıyor ve hafıza kaybı, konuşma güçlüğü gibi belirtileri hızlandırıyor.

Hava Kirliliği ve Alzheimer Arasındaki Bağlantı

Alzheimer hastalığı, beyinde amiloid plaklar ve tau yumaklarının birikmesiyle karakterize edilir. Yeni çalışma, sadece bir yıl boyunca yüksek hava kirliliğine maruz kalmanın bu patolojik değişiklikleri belirgin şekilde artırdığını gösterdi. Bu kişilerde hafıza kaybı, karar verme bozuklukları ve kişisel bakımda zorluklar daha hızlı ortaya çıktı.

PM2.5 Nedir ve Neden Tehlikeli?

Hava kirliliği, PM2.5 olarak bilinen 2.5 mikrometreden küçük parçacıklardan oluşur.

Kaynakları: Orman yangını dumanı, araç egzozu, fabrika emisyonları, inşaat tozu.

Tehlikesi: Bu parçacıklar akciğerlerden kana karışabilir, damar ve beyin sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Araştırma, PM2.5 seviyesindeki her 1 mikrogram/metreküp artışın, Alzheimer patolojisini %19 oranında kötüleştirdiğini ortaya koydu.

600’den Fazla Beyin Örneği İncelendi

Araştırmacılar, Penn Medicine Brain Bank’teki 600’den fazla otopsi örneğini analiz etti. Uydu verileri ve yerel hava kalitesi ölçümleriyle kişilerin maruz kaldığı PM2.5 düzeyleri modellendi. Sonuç:

Yüksek kirliliğe maruz kalan bireylerin beyinlerinde daha fazla amiloid ve tau birikimi görüldü.

Klinik kayıtlar, bu kişilerin daha hızlı bilişsel gerileme yaşadığını ortaya koydu.

Çevresel Adalet ve Halk Sağlığı

ABD’de hava kirliliği son yılların en düşük seviyelerinde olsa da araştırmacılar, çevresel adalet vurgusu yapıyor. Yani herkesin temiz hava hakkına erişimi sağlanmalı ve kirli bölgelerde yaşayanların sağlık riski azaltılmalı.

Dr. Edward Lee, “Bu bulgu, çevresel faktörlerin Alzheimer üzerindeki etkisini ciddiye almamız gerektiğini gösteriyor,” diyor.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Hava kirliliği Alzheimer’a neden olur mu?
Araştırmalar, hava kirliliğinin Alzheimer riskini artırabileceğini ve hastalığın ilerlemesini hızlandırabileceğini gösteriyor.

PM2.5 tam olarak nedir?
PM2.5, 2.5 mikrometreden küçük, solunabilir parçacıklardır. Araç egzozu, yangın dumanı ve sanayi kaynaklı olabilir.

Kısa süreli maruziyet bile riskli mi?
Evet. Çalışma, yalnızca bir yıllık maruziyetin bile beyinde ciddi etkiler yaratabileceğini ortaya koyuyor.

Bu riski azaltmak için ne yapılabilir?
Hava kalitesi düşük bölgelerde maske kullanmak, kapalı alanlarda hava filtreleme sistemleri kurmak ve temiz hava politikalarını desteklemek önerilir.

Bu bulgu tedavileri değiştirir mi?
Kısa vadede doğrudan bir tedavi etkisi olmasa da, çevresel faktörlerin yönetilmesi Alzheimer’ın ilerlemesini yavaşlatabilir.

https://www.sciencedaily.com/releases/2025/09/250908175450.htm