KALORİ YAKTIRIYOR

THE NEWYORK TİMES

Vücut egzersizden sonra dinlenirken daha mı fazla kalori yakar? İşte cevap ve merak edilenler...

Kime sorduğunuza bağlı olarak, bu sorunun cevabı ya egzersizle ilgili en büyük efsane ya da en önemli gerçeklerden biridir. Yıllardır bu konuda kanıt bulmaya çalışan araştırmacılar birbirinden farklı sonuçlar elde etti. Bazıları egzersizden sonra daha fazla kalori yakıldığına dair hiçbir kanıt bulamadı. Bazıları yakılan kalorinin dikkate değmeyecek kadar az olduğunu ortaya çıkardı.

Örneğin erkek triatloncuların egzersizden sonra sadece 12 ila 30 ilave kalori yaktıkları ortaya çıktı. Ancak başka bir çalışmada ise uzun ve yorucu bir egzersizden sonra kişinin 700 kalori yakabildiğini gösterdi.

Bu konuda yapılan son araştırma ise tüm öncekilerin önüne geçtiğini iddia ediyor. Kuzey Carolina'daki Appalachian Üniversitesi'nden Amy A. Knab başkanlığında yürütülen çalışmada yaşları 22 ile 33 arasında 10 erkek denek bulundu. Denekler ufak bir metabolizma odasında 2 farklı günde 24 saat kalmayı kabul etti.

Deneklerin hiçbiri sporcu değildi ancak hızlı bir şekilde bisiklet sürecek kondisyona sahip olmaları gerekiyordu. Odada geçirdikleri ilk 24 saatte deneklerden bir sandalyede hiç kıpırdamadan oturmaları istendi. Sadece bir özel bir vakumlu bölmeden verilen yemeği yemek için hareket etmelerine izin verildi. Öğleden sonra ise her saat başı iki dakika gerilme hareketleri yapabildiler.

Uyuma saati 22:30'du. Sabah saat 6:30'da uyandırılıp evlerine gönderildiler. Son derece hareketsiz geçirdikleri bu 24 saat içinde ortalama 2 bin 400 kalori yaktılar. İki gün sonra tekrar odaya girdiler. Bu kez tek fark, saat 11:00'de deneklerden 45 dakika boyunca hızlı bir şekilde egzersiz bisikletine binmelerinin istenmesiydi. Knab, egzersiz sırasında deneklerin 450 kalori yaktığını gördü. Ancak en ilginci kişilerin egzersizi takip eden 14 saatte 140 ilave kalori yaktıklarının fark edilmesiydi. Bu egzersizin yaktığı kalori miktarını yüzde 37 arttırıyordu. Knab, "Şaşırdık" diyor. Knab ekstra kalori yakılabileceğini düşündüğünü ancak miktarın bu denli yüksek olacağını veya etkinin bu kadar uzun süreceğini beklemediğini belirtti. Knab'a göre bu belirgin etkinin bir nedeni, egzersizin çok yoğun olmasıydı. Deneklerin bisikletin üzerindeyken maksimum VO2'lerinin (egzersiz sırasında kişinin vücudunun alabileceği maksimum oksijen seviyesi) yüzde 70'ini kullanması gerekiyordu. O kadar nefes nefese kalmışlardı ki konuşamayacak haldeydiler. Ayrıca bu tempoyu 45 dakika boyunca devam ettirmişlerdi.

Metabolizma odasının kullanıldığı bir başka çalışmada ise deneklerden orta düzeyde bir tempoda egzersiz yapmaları istendi. Denekler hem konuşup hem de egzersiz yapabilecekleri VO2'nin yüzde 50 olduğu tempoda ilave hiç kalori tüketmediler. Lou isiana'daki Pennington Biyomedika l Ara şt ı rma la r Merkezi'nden Claude Bouchard, diğer araştırmacılarla birlikte alınan oksijen ve verilen karbondioksit miktarını belirlemek için bir ağızlık, burun tıkacı ve hava alan bir kask kullanarak geleneksel yöntemlerle egzersizin etkilerini araştırdı.

Araştırmacılar deneklerin Knab'ın denekleri kadar yoğun bir egzersiz yaptıkları takdirde, egzersizi takip eden saatlerde de fazladan kalori yaktıklarını keşfetti. Bouchard ve meslektaşlarının editörlüğünü yaptığı yeni bir kitap iki çalışmaya değiniyor. Araştırmacılar, deneklerin maksimum VO2'lerinin yüzde 70'ini kullanarak koştuklarında ya da yüzde 75'ini kullanarak bisiklet sürdüklerinde, egzersizden sonra 300 ila 700 arasında kalori yakıldığını keşfetti. Ancak 700 kalorinin de uç bir rakam olduğu belirtildi. Bouchard'un söylediğine göre yoğun bir egzersizin ardından neden ekstradan kalori yakıldığı tam olarak bilinmiyor.

Bunun bir nedeni, egzersiz sonrası enerji metabolizması olabilir. Pek çok hormon hâlâ yüksek seviyede oluyor ve vücut daha fazla yağ, daha az karbonhidrat kullanıyor. Ekstra kaloriler ise vücudun kaslarda depolanan glikojen adlı şekeri yenilemesiyle yakılıyor olabilir. Bu durum gizemini büyük ölçüde koruyor ama insanların kilo vermesini sağlayabileceği biliniyor.

Ne yazık ki daha fazla kilo vermesi gerekenler, kendilerine ekstradan kalori yaktıracak yoğunlukta egzersiz yapmakta zorlanacaktır. Sağlıklı olmak için haftanın çoğu günü 30 dakikalık hafif bir egzersiz yapılması tavsiye ediliyor. Ama bu tür bir çalışmadan sonra fazladan kalori yakmayı beklemek yanlış olur. Yine de Bouchard, hafif bir egzersiz tavsiye ettiklerini söylüyor. "Hedefimiz bu" diyor.