Hile yapanlar neden suçluluk hissediyor?

En son ne zaman hile yaptınız? Belki bir masraf formundaki rakamları yuvarladınız. Gözlerinizin bir sınav esnasında aranmasına izin verdiniz. Ya da bir yazılımı kopyaladınız. Peki, sonrasında nasıl hissettiniz?

En son ne zaman hile yaptınız? Belki bir masraf formundaki rakamları yuvarladınız. Gözlerinizin bir sınav esnasında aranmasına izin verdiniz. Ya da bir yazılımı kopyaladınız. Peki, sonrasında nasıl hissettiniz?

Belki suçluluk duygusu diye hatırlıyorsunuz. Ancak yeni araştırmalar kendinizi harika hissetmiş olabileceğinizi söylüyor. O an hissettiğinizi düşündüğünüz şeyler, içinizdeki ahlak bekçisinin, yani size "gerekli olanı" söyleyen sesin, aslında şu anda yeniden oluşturduğu bir tepki. Etik olmayan davranış psikologlar ve yönetim uzmanları tarafından giderek daha fazla işlenir oldu. İnsanları, temel değerleri ortadan kaldırmaya itenin ne olduğunu, hilenin-aldatmanın neden yükselişte olduğunu ve buna nasıl müdahalelerde bulunulabileceğini anlamak istiyorlar. Washington, Harvard ve Pennsylvania Üniversiteleri ile London Business School'da görev yapan araştırmacıların katılımıyla gerçekleştirilen ve Personality and Social Psychology dergisinde geçenlerde yayınlanan "The Cheater's High: The Unexpected Affective Benefits of Unethical Behavior" (Hilekâr'ın Sarhoşluğu: Ahlakdışı Davranışların Bellenmedik Yararları) adlı çalışma bu nedenle bazı araştırmacıları şaşırttı. Güney California Üniversitesi'ndeki işletme okulunda öğretim üyesi olarak görev yapan ve bu çalışmayı gerçekleştiren ekibe dâhil olmayan Scott Wiltermuth, "İnsanların, ahlak kurallarını çiğnedikten sonra pozitif hissettiklerini söylemek aslında oldukça yeni bir şey" diyor. Çalışmada, deneklere ruh hallerinin ana hatlarının değerlendirmesi sunuldu. Daha sonrasında ise bir teste tabi tutuldular. Testi tamamladıktan sonra yanıtlarını kontrol etmeleri ve doğru yanıt sayısını açıklamaları istendi. Her bir doğru yanıt için 1 dolar kazanacaklardı. Katılımcılar, yanlış yanıtlarını düzeltmeleri halinde araştırmacıların bundan haberdar olacağını bilmiyordu ve teste girenlerin yüzde 41'i düzeltme işlemini yaptı. Ardından yapılan değerlendirmede, hilenin ortalamada dürüst katılımcılarda görülmeyen olumlu anlamda bir duygusal coşkuya neden olduğu anlaşıldı. Araştırmanın başyazar ı Washington Üniversitesi'nden Nicole E. Ruedy, "İnsanların hile yaptıktan sonra daha mutlu hissettikleri gerçeği rahatsız edici, çünkü davranışın duygusal olarak da pekiştirilmesi anlamına geliyor; dolayısıyla bu davranışın tekrar edileceğini düşünebiliriz" diyor. Wiltermuth, gündelik hayatta yapılan hileler karşısında bir çözüm olarak hile yapanın yaşadığı tatmin duygusunun azaltılmasını sağlayacak şeyler yapmayı öneriyor. Şirketlerin, çalışanlarının dürüstlüğüne verdiği değeri vurgulayacak ve hile yapmanın zekâ ürünü olduğu yönündeki düşüncenin altını oyacak "Şirketimizin sistemini bir maymun bile istismar edebilir" gibi mesajlar verebileceğini söylüyor. Ruedy, hi le yapanlar ın davranışları nedeniyle hiç kimsenin zarar görmeyeceğine inandıklarını söylüyor. "Belki de hilenin maliyeti gösterilebilir. Onlara davranışlarının kurbanları da gösterilmiş olur." THE NEW YORK TIMES