Son yıllarda birçok ebeveyn, 8-9 yaş aralığındaki çocuklarının sürekli nesneleri, yiyecekleri, oyuncakları hatta kıyafetleri kokladığını fark ediyor. Peki bu davranış normal mi, yoksa altında bir sorun mu yatıyor? Uzmanlar, bu alışkanlığın çocukların gelişim süreci, duyusal hassasiyet ve psikolojik durumlarıyla yakından ilgili olabileceğini söylüyor.

Çocuklarda Koku Takıntısı Nedir?

8-9 yaş aralığındaki bazı çocuklar, günlük hayatlarında karşılaştıkları hemen her şeyi koklama eğilimi gösterebilir. Bu durum, kalemden silgiye, defterden oyuncaklara, yemeklerden kıyafetlere kadar uzanabilir. Çoğu zaman masum görünen bu davranış, bazı durumlarda bir alışkanlık veya takıntı hâline gelebilir.

Çocuklarda Koku Takıntısı Nedenleri Nelerdir?

Gelişimsel Merak
Çocuklar bu yaşlarda hâlâ dünyayı duyuları aracılığıyla tanımaya devam eder. Koku alma, hafıza ve duygu merkezleriyle doğrudan bağlantılıdır. Bu nedenle koklamak, çocuk için öğrenme sürecinin doğal bir parçası olabilir.

Duyusal Hassasiyet (Sensory Processing)
Bazı çocuklar koku, ses, dokunma gibi duyusal uyaranlara karşı daha hassastır. Bu durum, duyusal bütünleme bozukluğu (sensory processing disorder) ile ilişkili olabilir.

Kaygı ve Stres Yönetimi
Bazı çocuklar koklama davranışını bir tür rahatlama yöntemi olarak kullanır. Özellikle tanıdık kokular, çocukta güven duygusu yaratabilir.

Nörolojik veya Psikolojik Etkenler
Çok nadir de olsa, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), otizm spektrum bozukluğu veya dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi durumlarda bu tür tekrarlayan davranışlar görülebilir.

Ne Zaman Endişelenmeli?

Uzmanlar, her şeyi koklama davranışının tek başına bir sorun olmadığını, ancak aşağıdaki durumlarda dikkat edilmesi gerektiğini belirtiyor:

- Davranışın günlük yaşamı etkilemesi

- Sosyal ilişkilerde sorun yaratması

- Koklama dışında başka takıntıların da başlaması

- Çocuğun okul başarısında düşüş olması

- Kokulara karşı aşırı tepki verme (hoşlanmama ya da bağımlı hâle gelme)

Ebeveynler Ne Yapmalı?

Gözlemleyin: Davranışın ne zaman ve ne sıklıkla ortaya çıktığını not edin.

Koku Deneyimlerini Yönlendirin: Güvenli ve sağlıklı kokularla keşfetme imkânı sunun.

Stres Faktörlerini Azaltın: Kaygı kaynaklarını tespit edip gidermeye çalışın.

Uzman Desteği Alın: Davranış uzun sürüyor ve başka belirtiler de varsa çocuk psikoloğuna veya çocuk gelişim uzmanına başvurun.

Uzman Görüşü
"Koku alma duyusu, çocuklarda hafıza ve duygularla çok yakından ilişkilidir. 8-9 yaş aralığında görülen koklama davranışının büyük kısmı gelişimsel meraktan kaynaklanır. Ancak davranış sürekli hâle geliyorsa, altta yatan duygusal ya da duyusal hassasiyetleri değerlendirmek gerekir."

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Çocuğum sürekli eşyaları kokluyor, normal mi?
Evet, çoğu zaman bu gelişimsel meraktan kaynaklanır. Ancak davranış günlük hayatı olumsuz etkiliyorsa uzman desteği önerilir.

2. Bu alışkanlık hangi yaşta geçer?
Genellikle birkaç ay ile 1 yıl arasında azalır. Bazı çocuklarda daha uzun sürebilir.

3. Her şeyi koklayan çocukta duyusal bozukluk olabilir mi?
Evet, nadiren de olsa duyusal bütünleme sorunları görülebilir. Uzman değerlendirmesi gerekir.

4. Koklama alışkanlığını nasıl azaltabilirim?
Çocuğa güvenli keşif ortamı sunarak, alternatif duyusal deneyimler yaşatarak azaltabilirsiniz.

5. Hangi durumlarda doktora gitmeliyim?
Davranışın sosyal ilişkileri, okul başarısını ya da günlük rutinleri olumsuz etkilemesi durumunda doktora gidilmelidir.