ETH Zürih ve Japon araştırmacılar, influenza virüsünün insan hücrelerine nasıl “sörf yaparak” girdiğini yüksek çözünürlükte ve gerçek zamanlı kaydetti. Bu çığır açıcı yöntem, antiviral ilaç ve aşı geliştirmede yeni bir dönemin kapısını aralayabilir.

Kış aylarının vazgeçilmez misafirlerinden biri olan grip virüsü (influenza), her yıl milyonlarca insanı etkileyen, bulaşıcılığı yüksek bir solunum yolu enfeksiyonuna neden oluyor. Şimdi ise bilim dünyasında çığır açan bir gelişme yaşandı. ETH Zürih liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, influenza virüsünün insan hücrelerine giriş anını gerçek zamanlı, yüksek çözünürlüklü görüntülerle kaydetti. Üstelik bu süreçte hücrelerin pasif olmadığını, virüse doğru aktif şekilde uzanıp onu yakalamaya çalıştığını ortaya koydu.

Bu etkileyici keşif, Yohei Yamauchi’nin öncülüğünde geliştirilen yeni bir görüntüleme teknolojisi olan ViViD-AFM (virus-view dual confocal and atomic force microscopy) sayesinde mümkün oldu. Bu teknoloji, hem atomik kuvvet mikroskobunun nanometre hassasiyetini hem de floresan mikroskobunun canlı görüntüleme avantajlarını birleştiriyor. Böylece bilim insanları, virüsün hücre zarında adeta “sörf yaparcasına” hareket edişini adım adım takip edebiliyor.

Hücreler, Virüsün Girişine İzin Vermekle Kalmıyor: Ona Yardım Ediyor!

Araştırmanın en dikkat çekici bulgusu, insan hücrelerinin virüsle karşılaştıklarında tamamen savunmasız olmadıkları; aksine aktif bir rol oynadıkları oldu. Virüs hücre yüzeyine tutunduğunda, hücre zarı bu bölgeye doğru yukarı doğru bir itme hareketi yapıyor. Bu durum, virüsü yakalamaya çalışan bir el gibi görünse de aslında hücrenin, temel maddeleri içeri almak için kullandığı doğal endositoz sisteminin kötüye kullanılmasından kaynaklanıyor.

Virüs, hücre yüzeyinde bulunan reseptörlere birer birer bağlanarak ilerliyor ve yoğun reseptör kümelerinin olduğu bir alana ulaştığında en uygun giriş noktasını bulmuş oluyor. Bu süreç bilim insanları tarafından “viral sörf” olarak adlandırılıyor.

Clathrin Proteini: Virüsün Kapıdan Girişini Sağlayan Anahtar

ViViD-AFM ile elde edilen görüntüler, virüs bağlandığında hücrenin o noktaya clathrin adı verilen yapısal proteinleri çağırdığını ortaya koydu. Clathrin, hücre zarında çukurlaşma oluşturuyor ve bu çukur zamanla büyüyerek virüsü tamamen saran bir veziküle dönüşüyor. Ardından hücre bu vezikülü içeri çekiyor ve virüs hücre içinde serbest kalarak çoğalma sürecine başlıyor.

Önceki Teknolojiler Neden Yetersizdi?

Daha önce virüsün hücreye giriş anını incelemek için kullanılan elektron mikroskobu gibi yöntemler, hücreleri öldürdüğü için yalnızca tek karelik kesitler sunabiliyordu. Floresan mikroskobu ise canlı görüntüleme sağlasa da çözünürlüğü bu derece kritik bir süreci izlemek için yeterli değildi.

ViViD-AFM ise hem yüksek çözünürlük hem de gerçek zamanlı takip imkânı sunarak araştırmacıların yıllardır peşinde olduğu dinamik görüntüleri elde etmelerini sağladı.

Keşfin Antiviral İlaç ve Aşı Geliştirmeye Etkisi

Bu teknoloji sayesinde bilim insanları artık antiviral ilaçların virüsü hücreye giriş aşamasında nasıl etkilediğini canlı olarak gözlemleyebilecek. Böylece ilaç testleri daha hızlı, daha güvenilir ve daha detaylı yapılabilecek. Araştırma ekibi, ViViD-AFM’in sadece grip virüsünde değil, diğer virüslerde ve hatta bazı aşı çalışmalarında da kullanılabileceğini belirtiyor.

Bu durum özellikle yeni salgınlara karşı hızlı reaksiyon gösterebilmek için kritik önem taşıyor.

En Çok Sorulan Sorular (SSS)

1. Grip virüsü hücreye nasıl giriyor?

Grip virüsü, hücre yüzeyindeki reseptörlere tutunarak zar üzerinde hareket ediyor ve reseptörlerin yoğun olduğu bir noktadan clathrin aracılığıyla içeri alınıyor.

2. Hücre gerçekten virüse yardım ediyor mu?

Hücre kasıtlı olarak yardım etmiyor, ancak virüs hücrenin doğal endositoz mekanizmasını kötüye kullanarak içeri giriyor. Bu mekanizma hücre için hayati olduğundan tamamen engellenemiyor.

3. Bu keşfin grip tedavisine etkisi ne olacak?

Yeni yöntem, antiviral ilaçların ve aşıların laboratuvar ortamında çok daha hızlı ve gerçek zamanlı test edilmesini sağlayacak. Bu da geliştirilecek tedavilerin daha etkili olmasına yardımcı olacak.

4. Bu teknoloji başka virüslerde de kullanılabilir mi?

Evet. Araştırmacılar ViViD-AFM'in koronavirüs, RSV ve başka solunum yolu virüslerinde de uygulanabileceğini düşünüyor.

5. Keşif halk sağlığı için neden önemli?

Virüsün hücreye giriş anını anlamak, hastalığın yayılmasını durdurabilecek yeni ilaç mekanizmaları geliştirmek için kritik bir adımdır.

https://www.sciencedaily.com/releases/2025/12/251204024226.htm