Facebook bizi nasıl yönlendiriyor?

İster Facebook'u ister Google'ı ya da başka bir platformu kullanalım, tercihlerimiz aslında gizli bir biçimde yönlendiriliyor.

Bilgisayar programlarının bize ne düşünmemiz gerektiğini söylediği bir çağda biraz modası geçmiş bir haber çıkmıştı: Kimseye hesap verme sorumluluğu olmayan bazı seçme bireyler neyin haber olup olmadığına karar veriyor.

Facebook'ta kullanıcıların hangi konuları görüp görmeyeceğini orada çalışan küçük bir grup belirliyor.

Bazıları Facebook'un muhafazakâr içerikli paylaşımları öne çıkarmadığını iddia ediyordu. Facebook bu iddiayı yalanlamıştı.

Grizmodo adlı teknoloji şirketi geçen Mart'ta bu iddiayı ortaya atarak Facebook'un bunu siyasi eğilimden bağımsız olarak iki nedenle bu durumu utanç kaynağı olarak görebileceğini belirtti.

Birincisi, öne çıkarılacak haberleri insanların seçiyor olması, haber sıralamasında tarafsız bir sürecin işliyor olması illüzyonunu ortadan kaldırıyor. İkincisi ise haberleri seçen bu insanların sadece sayısal hedef gözeterek ve editoryal sorumluluk duymadan bu işi yapıyor olmaları algısı.

Aslında sorun insan unsuru ya da ideolojik taraflılık değil. Esas sorun, dünyanın en güçlü bilgi paylaşım platformunun insanların Facebook hesabında ne göreceğine denetimsiz bir şekilde karar veriyor olması.

Facebook gibi platformlar "en çok paylaşılan" ya da "uygunluk" gibi cazip kategoriler halinde bizi yönlendirici bir şekilde haber sunuyor. Bu haberlerin ne şekilde filtreden geçirildiğini bilmiyoruz.

Oysa bize sunulan bilgide ufak tefek değişiklikler davranışlarımızı değiştirdiği için bu çok önemli. Nedenini anlamak için, hükümetlerin çok kullandığı "dürtme" politikasına bakalım. Bunu bizleri belli davranışlara yöneltmek için fark ettirmeden yapıyorlar.

Örneğin, organ bağışını teşvik etmek için herkesin organ bağışı yapmak istediğini varsayıp yapmak istemeyenlerin bu sistemden çıkmak için ayrıca başvuru yapmaları yöntemini izlemek. Bu şekilde daha fazla insan organ bağışı için kayıt yapmış oluyor.

Dijital dünyada ise 'dürtme' şu şekilde oluyor: İnternette dolaşırken satın alacaklarımızdan inanacaklarımıza kadar sürekli belli tercihlerle karşı karşıya kalıyoruz. İşte burada tasarımcılar ve teknisyenler fark ettirmeden kararlarımızı etkileyebiliyor.

Bilgi seçme işini sadece Facebook da yapmıyor. Yapay zekâ alanındaki tırmanışta akıllı tavsiye sistemleri etkili oluyor. Gogole'dan Apple'a ve Amazon'a kadar bu işin içinde olan birçok şirket, 'bize özel' bilgi iletim sistemi adı altında internet dünyasında bizleri yönlendiriyor. Burada asıl sorun ise insan seçimi mi makine seçimi mi olmaktan çok, yönlendirme ve bilgili tercih arasında.

BBC TÜRKÇE


Paylaş

Görüntülenme:
Güncellenme Tarihi:19 Ekim 2016Yayınlanma Tarihi:18 Ekim 2016

© 2024e-Psikiyatri.com, bir NPGRUP sitesidir,
e-Psikiyatri.com bir NPGRUP sitesidir. Bu sitede verilen bilgiler, site ziyaretçilerinin/hastaların hekimleriyle mevcut ilişkilerini ikame etmek değil, desteklemek için tasarlanmıştır. Bu sitede yer alan bilgiler bir hekime danışmanın yerine geçmez. Tüm hakları saklıdır.