Parkinson hastalığında yürüme yetisini kaybeden bireyler için umut ışığı: Bilim insanları, beyin pili ve ışıkla sinir hücresi uyarımı tekniklerini kullanarak hareket kabiliyetinin nasıl geri kazanılabileceğini ortaya koydu. Yeni yöntem, klasik tedavilerin ötesinde bir gelecek vadediyor.

Parkinson hastalığı ilerledikçe bireylerin hareket kabiliyeti önemli ölçüde azalıyor ve sonunda yürüme yetisi tamamen kaybolabiliyor. Bu noktada en etkili tedavi seçeneklerinden biri, "beyin pili" olarak bilinen derin beyin uyarımı (DBS). Almanya’daki Ruhr Bochum Üniversitesi ve Philipps Marburg Üniversitesi’nden araştırmacılar, beynin yeni bir bölgesini uyararak Parkinson hastalarının hareket kabiliyetini artırabilecek alternatif yollar keşfetti.

Işıkla Sinir Hücresi Uyarımı: Optogenetik Yaklaşım

Geleneksel DBS yöntemlerinde elektriksel uyarım kullanılırken, bu yeni çalışmada araştırmacılar optogenetik adı verilen, sinir hücrelerinin ışıkla uyarıldığı ileri bir teknik kullandı. Bu yöntemde genetik olarak modifiye edilen sinir hücreleri ışığa duyarlı proteinler üretiyor ve bu hücreler, beyne yerleştirilen ince optik fiberler aracılığıyla hassas şekilde aktive ediliyor.

Ruhr Üniversitesi’nden Prof. Dr. Stefan Herlitze’nin liderliğinde geliştirilen bu yöntemin, elektriksel uyarıdan çok daha hassas ve hedef odaklı olduğu vurgulandı. Bochum ekibi, Marburg Üniversitesi’nden Dr. Liana Melo-Thomas ve Prof. Dr. Rainer Schwarting ile iş birliği yaparak, bu yöntemin etkinliğini hem elektrofizyolojik ölçümlerle hem de davranışsal testlerle kanıtladı.

Parkinson’un Etkilemediği Beyin Bölgesi: Colliculus Inferior

Araştırmada dikkat çekici bir şekilde, Parkinson hastalığından etkilenmeyen bir beyin bölgesi olan colliculus inferior (alt tepe) hedef alındı. Bu bölge normalde işitsel verilerin işlendiği merkez olarak bilinirken, yapılan deneylerde buranın uyarılmasıyla hareketle ilgili bölgelerde, özellikle mezensefalik lokomotor bölge (MLR) üzerinde olumlu etkiler gözlemlendi.

Colliculus inferior’a yapılan ışıklı uyarım sonucunda, MLR'de yer alan hücrelerin çoğunda artan nöronal aktivite kaydedildi. Bu durum, hareketin beyindeki alternatif yollarla da desteklenebileceğini gösterdi. Uyarılan sinir hücrelerinin ortalama 4,7 milisaniye gecikmeyle yanıt vermesi, iki bölge arasında işlevsel sinaptik bağlantı olduğunu doğruladı.

Yeni Tedaviler İçin Bilimsel Zemin Hazırlanıyor

Araştırmacılar, Parkinson hastalığı tedavisinde şimdiye dek büyük ölçüde odaklanılan bazal gangliyon dışı beyin devrelerinin de hedeflenebileceğini ortaya koydu. Özellikle hareket kabiliyetini artırmak için colliculus inferior ile MLR arasındaki bağlantı, yeni nesil tedavi stratejileri için umut verici bir temel oluşturuyor.

Ruhr Üniversitesi’nden Prof. Dr. Wolfgang Kruse, “Parkinson tedavisinde yeni yöntemlere ulaşmak uzun bir süreç olabilir, ancak bu tür temel araştırmalar bu yolun en kritik adımlarıdır,” dedi. Parkinson tedavisinde kullanılan beyin uyarımının neden işe yaradığı tam olarak anlaşılmış değilken, bu tür çalışmalar, gelecekte daha etkili ve bireye özel tedavilerin önünü açabilir.

Çalışma, 12 Nisan 2025 tarihinde Scientific Reports dergisinde yayımlandı.

www.sciencedaily.com