Denizler ne kadar yükselebilir

"Bugünün deniz seviyesinden 15 ila 20 metre yükseğe çıkıp yumruk büyüklüğünde fosil deniz kabuklarını göstermek isterim"

Bir grup bilim insanı bir konvoyla toprak bir yolda ilerliyor. Bugünün kıyı şeridinden kilometrelerce uzakta, saatlerce antik çağların plajlarını aradılar. Tam vazgeçmek üzerelerdi ki, Kuzey Carolinalı jeolog Paul J. Hearty, yol kenarında beyaz bir nesne buldu. Yüzü sevinçle parladı. Birkaç dakika sonra tüm ekip onlarca kabuk topluyordu. Ekip, uydu donanımını kullanarak Güney Afrika'nın sahil şeridinden 11 kilometre içeride ve deniz seviyesinden 19 metre yüksekte olduklarını belirledi. Ekibin lideri olan Columbia Üniversitesi'nden Maureen E. Raymo için daha sıcak bir dünyada okyanusların ne kadar yükselebildiğini belirleme çabası açısından bu bulgu önemli bir ipucu oluşturuyor. Sandy Kasırgası'nın ardından bu soruya yanıt bulma çabası aciliyet kazanırken, bilim insanları deniz seviyesindeki yükselmenin Sandy'nin etki lerini daha vahimleştirdiğine dikkat çekiyor. Uzmanlara göre okyanusun yükselişi beklenilen hızda devam ederse, bu yüzyılın sonunda kıyı şeritlerinin su altında kalması rutin olacak. Yeryüzü sadece iki derece daha ısınıp yeterince kutup buzu erirse, zamanla küresel deniz seviyesi 7.5 ila 9 metre yükselecek. Gelgelelim önümüzdeki yüzyılda karbondioksit ve diğer sera gazlarının salınımının artmasıyla birlikte, yeryüzünün 4 ila 5 derece daha ısınması bekleniyor. Ancak uzmanlara göre, bu çapta bir sera gazı salınımı, önümüzdeki 20 ila 30 yıl içinde olacak. İnsan nüfusunun da büyük oranda kıyı kesinlerinde yoğunlaşmasının da önümüzdeki birkaç yüzyıl sürecek insani bir krize dönüşmesinden endişeleniliyor. Raymo, "Bazen, deniz seviyesindeki yükselmeyi azımsayanları sahaya götürmek istiyorum. Bugünün deniz seviyesinden 15 ila 20 metre yükseğe çıkıp yumruk büyüklüğünde fosil deniz kabuklarını göstermek isterim" diyor. Fosil kayıtlarına göre, şimdiki boyutta aşırı hızlı sera gazı salınımı ve ortalama sıcaklık artışı, daha önce hiç olmadı. İklimbilimci Richard B. Alley, "Doğa daha önce de değişti. Ancak biz, doğanın daha önce yapmadığı bir hızda bunu gerçekleştiriyoruz" diyor. Raymo, 2100'de erişilmesi beklenen küresel ortalama sıcaklığı yansıtan geçmişte bir dönemi bulmaya çalışıyor. Şimdilerde 3 milyon yıl önceki Pliyosen çağına odaklanmış durumda. O dönemde havadaki karbondioksit oranı milyonda 400 parçacık olarak tahmin ediliyor. 2 yüzyıldır fosil yakan insanlık o seviyeye önümüzdeki birkaç yıl içinde ulaşacak. Tarih öncesi sahil şeritlerini keşfetmek için Güney Afrika'nın güney ve batı sahilleri boyunca yüzlerce km yol kat eden Raymo ve ekibi, Pliyosen çağından kalma olduklarından şüphelendikleri plajları deniz seviyesinden en az 11, en fazla 33 metre yüksekte buldular. Avustralya ve ABD'nin doğu sahilindeki benzeri bir çalışmada ise, araştırmacılar deniz seviyesinden en az 10, en fazla 88 metre yüksekte Pliyosen plajları bulguladı. Pliyosen plajlarının yüksekliği arasındaki farklılık, kıtaların son 3 milyon yılda hareket etmiş olmasına bağlanıyor. "Karşı karşıya olduğumuz zorlu görevin asıl kısmı, yeryüzü kabuğunun deniz seviyesiyle yaptığı dansı ayrıştırmak" diyor Raymo. Raymo'nun ekibi pek çok kıtadan ölçümler toplamayı planlıyor. Pliyosen çağındaki azami küresel deniz seviyesi yükselmesine atıfla Raymo'nun Pliyomaks dediği sihirli rakama ulaşmaya umuyorlar. Pliyosen deniz seviyesine ilişkin geçmişteki tahminler, günümüzün okyanus seviyesinden 4.5 ile 39 metre yükseklik aralığında değişiyor. Raymo'nun çalışması en yüksek tahminleri doğrularsa, bu Antarktika'nın (Güney Kutbu) doğusundaki buz katmanının, yani deniz seviyesini 54 metre yükseltmeye yetecek kadar çok su içeren dünyanın en büyük buz yığınının da erime tehlikesiyle karşı karşıya olduğuna işaret edecek. Ancak kusursuz farz edilen bilgisayar tahminleri, söz konusu buz katmanının büyük kısmının daha sıcak bir dünyada da sabit kalacağını gösterdiğinden, bilim insanları bunun nedeni tam çözebilmiş değil. Dolayısıyla proje, sıcaklık bu yüzyıl beklendiği kadar artarsa, okyanusun nihai yükselme kapasitesinin üst sınırını belirleyebilir. Son araştırmalar, 2300 yılı itibarıyla olası yükselmenin 4 metre olabileceğine ve tüm dünyadaki kıyı bölgelerinin suların altında kalacağına işaret ediyor. Yükselme beklenenden yavaş olursa, insanlığın buna uyum göstermek için zamanı olacak. Ama bilim insanlarının çoğu, yaptıkları hesapların sonuçta fazla küçük çıkacağından korkuyor. Raymo, "İkl im değişimi hakkındaki bilgimiz her artığında, tahminlerimizin fazla küçük, iklimin de düşündüğümüzden çok daha hassas olduğunu öğrendik" diyor. THE NEW YORK TIMES