Dedektif annelere 10 öneri

Çocuğunuzun telefonunu karıştırıyor, gizlice bilgisayarına giriyorsunuz. Siz de bir ‘dedektif anne’yseniz Üsküdar Üniversitesi NPİstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog Çağla Emeksiz Kınalı’ya kulak verin…

Çocuğunuzun telefonunu karıştırıyor, gizlice bilgisayarına giriyorsunuz. Siz de bir ‘dedektif anne’yseniz Üsküdar Üniversitesi NPİstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog Çağla Emeksiz Kınalı’ya kulak verin…

1- AİLELER ÇOCUKLARINI DEDEKTİF GİBİ TAKİP ETMELİ Mİ?

- Eskiden çocuklar mahallede, mahallenin çocuğu olarak büyürmüş. Dolayısıyla kontrol de güven de yerli yerindeymiş. Bu koşullar artık yok, bu da ebeveynleri kaygılandırıyor. Kaygı artınca da ‘dedektifçilik oyunu’ başlıyor. Dedektifçilik değil ama çocuğunu takip etmek gerekli. Arkadaşça nereye, kimlerle, ne zaman gittiği ve ne zaman döneceği gibi bilgiler, onları yalana zorlamadan edinilmeli. Çocuğun arkadaşlarını ve ailelerini tanımak, özel ilgi alanlarına saygı duymak ve sosyal medyada ölçülü arkadaşlıklar edinmesine izin vermek doğru bir yöntem.

2-ÇOCUKLARA HİSSETTİRMEDEN TAKİP NASIL YAPILMALI?

ÇOCUK GELİŞİMİ HAKKINDA HER ŞEY

- Çocuğuyla sağlıklı iletişim kurabilen, ihtiyaçlarını anlayan, ona önem veren, yaşama uygun konuşma dili geliştirebilen, doğru bir şekilde sınır koyabilen bir ebeveynin en güzel kontrol ve takip aracı çocuğuyla kurduğu iletişimdir. Zaten olağanüstü bir durum yokken, çocuğun yaşamsal uyumu yerindeyken bir anne ya da baba sürekli cep telefonu ve bilgisayar karıştırıyorsa bu ebeveynle çalışılması gerektiğini düşünürüz.

3- ÇOCUĞUNUZUN TELEFONUNU, BİLGİSAYARINI VEYA ÇANTASINI KARIŞTIRIYORSUNUZ. PEKİ YA YAKALANIRSANIZ, NE YAPMALISINIZ?

- Bir kere özel durumlar dışında karıştırılmamalı. Neyin cevabını arıyorsak çocuğa uygun bir dille sormak, cevabını ondan almak en iyisi. Soramıyor ve doğru cevabı alamayacağımızı biliyorsak da bunun nedenlerim araştırmalı ve destek almalıyız. Diyelim karıştırdınız ve yakalandınız; çocuğa uygun bir şekilde doğruyu söylemeli, bu davranıştan dolayı üzgün olduğunuzu belli edip sorunun çözümüne gitmeniz en doğru yaklaşımdır.

4-AŞIRI ŞÜPHECİ YAKLAŞIMLAR ÇOCUKTA HANGİ DAVRANIŞLARI TETİKLER?

- Güvensizliği daha da tetikler. Her şey yolundayken yalnızca çevreden duyduğu haberler ve olayların etkisinde kalıp, çocuğuna karşı aşın şüpheci yaklaşan bir ebeveyn bu yaklaşımına neden olan düşüncelerini çözmelidir her şeyden önce. Aşırı şüpheciliğin çoğu zaman neden olduğu güvensiz, eleştirel ve suçlayıcı yaklaşımlar çocukları ve gençleri yalan söylemeye itebilir.

5-ÇOCUKLAR ARKADAŞ SEÇİMİ KONUSUNDA YÖNLENDİRİLEBİLİR Mİ?

- Elbette yönlendirme yapılabilir ama yine yaş ve duruma özgü yaklaşım metodu kullanılmalı. Örneğin bir ergene arkadaşım kötülemek yapılacak en temel hatadır. Çünkü ergen için arkadaşı da tercihleri de vazgeçilmezdir. En doğru yaklaşım; olumsuzlukları uygun bir dille aktarıp, artık kendisinin küçük bir çocuk olmadığı, anne babası olarak onu uyarmak ve yönlendirmek dışında yapabileceklerinin sınırlı olduğu, karar ve sonuçlarının kendisine ait olduğu gibi ifadelerle yaşamının sorumluluğunu almasını sağlamaktır.

6-ÇOCUK SOSYAL MEDYA YA DA ARKADAŞLARIYLA DIŞARIDA NE KADAR ZAMAN GEÇİRMELİ?

- Burada yaş önemli. Genellikle günde bir saatten fazla bilgisayar kullanımını ödev gibi özel durumlar dışında onaylamayız. Yine yaşına ve döneme bağlı (okul zamanı, yaz tatili) dışarıda kaldığı saatleri belirlemek ve sınır koymak, uyulmama durumlarına karşı da seçenek sunulmalı.

7-HANGİ YAŞA NE GİBİ YASAKLAR GETİRİLMELİ?

- Yasak yerine uygun olmayan davranışlara sınır koymak dersek daha doğru olur. Çocuğa seçenek sunmak gerekir. “Kahvaltıda ne yersin?” demek yerine “Yumurtanı nasıl yersin?” diyerek hem kontrolümüzü hissettirebilir hem de tercih hakkı sunabiliriz.

8-DAVRANIŞLARINDA NASIL DEĞİŞİKLİKLER OLURSA UZMAN YARDIMI ALMALI?

- Çocuk her konuda, her ortamda yalan söylüyor, kişilik yapısı ve öğretilerin dışında davranış sergiliyor, hem ev ve hem de okulda uyumu sekteye uğratan sorunlar yaşıyorsa uzman yardımı almak gerek.

9-ÇOCUKLARIN SÜREKLİ TAKİP EDİLİYOR HİSSİNE KAPILMAMASI İÇİN NE YAPMALI?

- Öncelikle sürekli takip doğru değildir, aslolan çocuğa güvenebilmektir, doğru davranmayı öğretebilmektir. Çocuğu rahatsız etmeden belli ölçüde kontrol makuldür. İlgi alanları, yapmaktan hoşlandığı şeyler, gitmekten hoşlandığı yerler, arkadaşları bizim için de önemli olmalıdır. Ortak paydalarımızın olması gerekir.

10-ÇOCUĞUN BİR ŞEY GİZLEDİĞİNDEN ŞÜPHELENDİĞİMİZ ZAMAN NASIL DAVRANMAMIZ GEREKİR?

- Kendimize “Neyi, neden gizliyor?” diye sorup; sorunun çözümündeki payımızı sorgulamalıyız. “Değerlisin, önemlisin, hata yapabilirsin, hata yapabiliriz, bundan sonraya odaklanalım, biz hep yanındayız, kızabiliriz, kırılabiliriz ama sevgimiz değişmez” mesajlarım içeren iletişim doğru iletişimdir. HÜRRİYET