COVID-19’a hiç yakalanmayan sağlıklı bireylerde bile pandemi sürecinin izolasyon, stres ve belirsizlik gibi etkileriyle beyin yaşlanmasının hızlandığı ortaya çıktı. İngiltere merkezli kapsamlı araştırma, zihinsel sağlık açısından pandeminin uzun vadeli sonuçlarını gözler önüne seriyor.

Pandemi, Virüs Kapmayanları da Etkiledi: Beyinler Daha Hızlı Yaşlandı

İngiltere’deki Nottingham Üniversitesi uzmanları tarafından yürütülen yeni bir araştırma, COVID-19 pandemisinin, virüse yakalanmayan sağlıklı bireylerde dahi beyin yaşlanmasını hızlandırmış olabileceğini ortaya koydu. Araştırma, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen pandemi döneminin sadece fiziksel değil, zihinsel sağlık üzerinde de kalıcı etkiler bırakabileceğini gösteriyor.

Araştırma Neyi Ortaya Koydu?

Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışmada, pandemi sırasında hiçbir şekilde COVID-19 geçirmeyen bireylerde bile zamanla beyin yaşlarının arttığı gözlemlendi. Özellikle şu gruplarda bu etkiler daha belirgin şekilde ortaya çıktı:

- Yaşlı bireylerde

- Erkeklerde

- Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı kişilerde

Beyin Yaşlanması Ne Anlama Geliyor?

"Beyin yaşı", bireyin biyolojik yaşından bağımsız olarak beyninin ne kadar yaşlı göründüğünü ifade eden bilimsel bir kavram. Çalışmada, 15.000'den fazla sağlıklı bireyin MRI (manyetik rezonans görüntüleme) taramaları kullanılarak geliştirilen yapay zekâ destekli bir model aracılığıyla katılımcıların beyin yaşları tahmin edildi.

Araştırmacılar, pandemiden önce ve sonra yapılan beyin taramaları sayesinde bu değişimi doğrudan gözlemleme şansı buldu.

Enfeksiyon Geçirenlerde Zihinsel Esneklik Daha Fazla Etkilendi

Araştırma ayrıca COVID-19'a yakalanan bireylerde bilgi işleme hızı ve zihinsel esneklik gibi bilişsel işlevlerde düşüş yaşandığını da ortaya koydu. Ancak enfeksiyon geçirmeyenlerde bu tür net belirtilere rastlanmasa da, stres kaynaklı beyin yaşlanması tespit edildi.

Uzmanlar Ne Diyor?

Çalışmanın baş yazarı Dr. Ali-Reza Mohammadi-Nejad, "COVID geçirmemiş bireylerde bile beyin yaşlanmasının belirgin ölçüde artması, pandeminin zihinsel sağlığımız üzerindeki etkilerini ciddiyetle değerlendirmemiz gerektiğini gösteriyor," dedi.

Nörogörüntüleme Profesörü Dorothee Auer ise şu açıklamada bulundu:

“Bu araştırma, beynimizin yalnızca hastalıklarla değil, çevresel koşullarla da şekillendiğini gösteriyor. Pandeminin etkileri dezavantajlı bireyler için daha da yıkıcı oldu. Neyse ki bu etkilerin geri döndürülebilir olabileceği ihtimali umut verici.”

Pandemi Gibi Büyük Olaylar Zihinsel Sağlığı Nasıl Etkiliyor?

Profesör Stamatios Sotiropoulos’a göre, pandemiden önce ve sonra yapılan MRI taramaları, bireylerin büyük yaşam olayları karşısında nasıl zihinsel değişimler geçirdiğini incelemek adına eşsiz bir fırsat sundu. Bu tür travmatik deneyimlerin etkileri, sadece kısa vadede değil, uzun vadede de kendini gösterebiliyor.

Pandeminin Sessiz Ama Güçlü Etkisi: Stres ve İzolasyon

COVID-19 pandemisi süresince uygulanan karantinalar, sosyal izolasyon, ekonomik belirsizlik ve sağlık kaygıları gibi faktörler, bireylerin ruhsal durumunu derinden etkiledi. Bu psikososyal baskıların beyin sağlığı üzerinde biyolojik izler bırakabileceği artık bilimsel olarak da belgelenmiş durumda.

En Çok Sorulan Sorular (SSS)

1. COVID geçirmemiş biri olarak beyin yaşlanmam hızlanmış olabilir mi?
Evet. Araştırma, COVID-19 geçirmemiş sağlıklı bireylerde bile pandemi döneminin stres, izolasyon ve yaşam düzenindeki değişiklikler nedeniyle beyin yaşlanmasının hızlandığını ortaya koydu.

2. Bu beyin yaşlanması kalıcı mı?
Uzmanlara göre bu durum potansiyel olarak geri döndürülebilir. Yaşam tarzı değişiklikleri, stres yönetimi ve sosyal etkileşimlerin artırılması gibi yaklaşımlar beyin sağlığına olumlu katkılar sağlayabilir.

3. En çok kimler etkilendi?
Yaşlı bireyler, erkekler ve sosyoekonomik olarak dezavantajlı gruplar pandemi sürecinden zihinsel sağlık açısından daha fazla etkilendi.

4. Enfekte olanlarla olmayanlar arasındaki fark neydi?
COVID-19 geçiren kişilerde zihinsel esneklik ve bilgi işleme hızında daha belirgin düşüşler görüldü. Enfekte olmayanlarda ise bu tür bilişsel kayıplar daha az olmasına rağmen beyin yaşlanması hızlandı.

Pandeminin Etkisi Sadece Virüsle Sınırlı Değil

COVID-19 pandemisi sadece fiziksel sağlığı değil, ruhsal ve zihinsel sağlığı da etkiledi. Virüsle hiç temas etmemiş bireylerde bile beyin yaşlanmasının hızlanmış olması, toplum sağlığı açısından psikososyal destek ve zihinsel iyilik hâline daha fazla önem verilmesi gerektiğini gözler önüne seriyor.

https://www.sciencedaily.com/releases/2025/07/250724040935.htm