Çok acı yiyecekleri neden severiz?

Yemesi eziyete dönüşen çok acı yiyecekleri neden severiz? Hiç düşündünüz mü? Bu hasta, dünyanın en acı biberlerinden birini yemişti.

Geçen yıl, bir Amerikan hastanesinin acil servisindeki doktorlar, korkunç ağrı, "gök gürültüsü" gibi yoğun bir baş ağrısı, boyun ağrısı ve öğürme şikayetiyle gelen hastanın sorununu bulmaya çalışıyordu.

Tomografi, idar testi, tansiyon kontrolü ve fiziksel muayene sonucu, doktorlar hastanın zehirlenmediği ya da gizemli bir hastalığı olmadığı sonucuna vardılar.

Hasta, dünyanın en acı biberlerinden birini yemişti. 34 yaşındaki hastanın bir yarışmada yemeye karar verdiği "Carolina Reaper" adlı biber, jalapeno biberinden 275 kat daha acı.

Neyse ki, beyindeki damarların daralması sonucu yaşadıklarının hepsinin tedavisi vardı. Hasta tamamen iyileşti.

Bu, biraz aşırı bir örnek olabilir, ancak milyonlarca, belki de milyarlarca insan, dilde bir yanma hissi yaratan, çaresizce içeceğe uzanmamıza yol açan ve midemizi alt üst eden veya daha da beterine yol açan acı yemekleri düzenli olarak oturup, yiyoruz.

Neden?

Binlerce yıldır devam eden bir aşk ilişkisi bu ve giderek büyüyor. 2007-2018 arasında dünyadaki yeşil acı biber üretimi 27 milyon tondan 37 milyon tona yükseldi.

Evrimsel içgüdü

Pazar analiz şirketi IndexBox'un verilerine göre her birimiz son bir yılda yaklaşık 5 kilo acı biber yedik. Bazı ülkelerin acıya düşkünlüğü çok daha büyük. Türkiye'de günde ortalama 86,5 gram biber tüketiliyor. Türkiye bu alanda, acı yiyecekleriyle meşhur Meksika'nın (günde 50,95 gram) açık ara önünde dünya lideri.

Peki, acıyı neden bu kadar çok seviyoruz?

Macera arayan psikolojimiz ve evrimsel içgüdülerimize karşı mücadelemizle ilgili karmaşık bir hikaye bu. Arizona Üniversitesi'nden araştırmacılar, bunun neden acı biber bitkilerinin çok işine yaradığını keşfetti.

Memelilerin sindirim sistemi, biber tohumların parçalıyor ve filizlenmelerini önlüyor. Ancak, kuşlarda durum bu değil. Tohumlar sindirim sistemlerinden zarar görmeden geçiyor ve dışkıyla, fililenmeye hazır halde etrafa dağılıyorlar.

Peki, biber bitkileri acıyı memelileri kendilerini yemekten caydırmak için geliştirdiyse, neden insanlarda işe yaramıyor? Neden Çinli sivri fareyle birlikte, acı yiyen tek memeli olduğumuza dair ipuçları var.

"Yiyeceklerle yaptığımız her şey, kurutmak, pişirmek, islemek, tuzlamak ya da baharatlar koymak. Hepsi mikroskobik rakiplerimiz tarafından zehirlenmeyi önlemek için."

Korku filmi izlemek gibi

Bu fikir de, ABD'de Pennsylvania Üniversitesi'nde psikoloji profesöü Paul Rozin tarafından geliştirildi. Rozin, deneklerine aşama aşama, artık dayanamayacakları seviyeye gelene kadar, acılık seviyesi giderek artan biberler verdi.

Denekler, daha sonra görüşmelerde en çok hangi biberi sevdikleri sorulduğunda, dayanabildikleri en acı biberi seçtiler.

Rozin, "Negatif olaylardan bile keyif alan tek hayvan, insanoğlu. Aklımız, vücudumuz aksi yönde tepki verse de, başının belada olmadığını fark etmeyi öğrendi." diyor.