Ciddiyetsiz bir adam

Mitt Romney'in başkan yardımcısı adayı olarak Paul Ryan'ı belirlemesi allamelerden bir alkış dalgasıyla karşılandı.

Yazarlar birbirlerinin peşi sıra, Amerika'nın mali geleceği üstüne gerçek bir tartışma göreceğimizi söyledi. Gerçi bunu kestirmek zor değildi. Ryan'ın asıl hitap ettiği kesim Çay Partisi kimin umurunda, onun "dürüst, ciddi muhafazakârlık" timsali olduğuna, hoşlanmasanız bile önerilerinin saygıyı hak ettiğine yıllar önce karar veren yorumculardı çünkü. Oysa Ryan öyle biri değil ve hiçbir zaman da olmadı. Onunki hep bir aldatmaca oyunu olagelmiştir, ama adil olmak gerekirse, başkan yardımcısı aday olduktan sonra bu daha da belirginleşti. Şimdi Ryan planının gerçekte ne olduğu hakkında konuşalım ve özellikle de somut, belirli politika önerileriyle asılsız iddiaları birbirinden ayırt edelim. Hatta daha net olabilmek için, çoğu bütçe tartışmalarında yapıldığı gibi, önümüzdeki 10 yılda nelerin beklendiğini konuşalım. Vergiyle ilgili olarak Ryan, en üst gelir dilimi ve anonim şirketler için vergi oranlarında büyük indirim öneriyor. Vergi tekliflerine bağımsız denetçilerce "not verildiği" normal süreçten kaçınmaya çalıştı Ryan, fakat tarafsız Vergi Politikası Merkezi bir hesap yaptı ve onun önerdiği şekliyle bu indirimden kaynaklanacak gelir kaybının 10 yıl içinde 4.3 trilyon doları bulacağını açıkladı. Harcamalara gelirsek: Ryan sağlık sigortasında ağır kesintiler yapmayı ve bunu eyaletlere devrederek mevcut politika için gerekli tahmini fonları önemli ölçüde kısmayı öneriyor. Buradan 800 milyar dolar kadar tasarruf sağlanır. Ryan gıda yardımında da 130 milyar dolarlık ciddi bir kesinti, ayrıca üniversite öğrencilerine yardımların azaltılması gibi başka kesintiler daha öneriyor. Bunlarla diyelim ki toplam 1 trilyon dolar tasarruf edilecek. Ryan buna, yasadaki başka her şeyi silmek istemekle birlikte, Obama'nın sağlık reformları kapsamındaki 716 milyar dolarlık sağlık tasarrufunu da dâhil ediyor. Üstelik "sağlık sigortasını kıstığı" için Obama'yı eleştiren Romney'e de katılabiliyor; az sonra buna tekrar geleceğim. Ryan'ın somut önerilerini topladığımızda 4.3 trilyon dolarlık vergi kesintisine karşılık harcamalarda kabaca 1.7 trilyonluk bir kesinti var. Ve şu işe bakın ki, vergi kesintileri tepedeki yüzde 1'i orantısızca kayırırken harcama kesintileri özellikle düşük gelirli ailelerin aleyhine işliyor. Genelinde de bütçe açığı iki buçuk trilyon dolar kadar büyüyor. Buna rağmen Ryan bütçe şahini olduğunu iddia edebiliyor. Ryan vergi kesintilerine karşılık "tabanı genişleteceğini", gelir kaybını telafi etmek için vergi indirimlerini kaldıracağını söylüyor. Hangilerini? Bunu açıklamıyor; fakat gerçekçi olmak gerekirse onun söylediği ölçekte bir gelir kazancı zaten hemen hemen imkânsız. Ryan ayrıca harcamalarda başka büyük kesintiler yapacağını da ileri sürüyor. Ne kesintisi yapacak? Söylemiyor. Öyleyse Ryan tam olarak ne sunuyor? Bütçe açığını büyük ölçüde artıracak somut öneriler, artı, bizimle paylaşmaya yanaşmadığı, ama genel olarak bütçe açığını azaltacağını iddia ettiği gizli vergi ve harcama planları sunuyor. Bu size bir şaka gibi geliyorsa sebebi zaten öyle olması. Oysa Ryan "planı" Washington'da büyük bir saygıyla ele alınıyor. Hatta bütçe açığına karşı çıkan üç önemli baskı grubundan mali sorumluluk ödülü bile aldı. Öyleyse neler oluyor? Cevap, aslında üslubun içeriğe karşı zafer kazanması. Ryan planı uzun vadede sağlık sigortasına son verecek (Washington'da mali sorumluluğun sık sık sağlık sigortası ve sosyal güvenlikte kesinti yapmakla özdeşleştirilmesi de cabası; bu "tasarrufların" bütçe açığını azaltmaktan çok zenginlere yapılacak vergi kesintilerini finanse edecek olmasına rağmen). Ayrıca Ryan "orta yolcu" olduklarını iddia edenlerin kendi reklamlarını yapabilmek için daima övgü yağdırılacak muhafazakârlar aradıklarını biliyor; ve rakamları tutmasa bile retorik gücüyle onların bu zaafından yararlanıyor. Şimdiki soru su. Ryan'ın dürüstlük ve mali sorumluluk konusundaki hak edilmemiş ünü, katıldığı bu son derece aldatıcı ve sorumsuz başkanlık yarışına dayanabilecek mi? Sağlık sigortasıyla ilgili olarak ilk olumsuz işaretler baş gösterdi bile. Cumhuriyetçilerin 2010 ara seçimlerindeki başarılı "ölüm panelleri" stratejisini yineleme çabasıyla meşgul olan Romney, Obama'nın sağlık sigortasından yapmak istediği (ve Ryan planının da bir parçası olan) kesintileri eleştirmekle meşgul. Buna dikkat çekildiğinde Ryan'ın cevabı inanılmazdı. Meğer o, Obama onları "olmazsa olmaz" diye belirlediği için kesintilere dâhil etmiş. Tabii mazereti ne olursa olsun şurası bir gerçek ki, bu tasarruflar olmadan Ryan planı bütçe açığını azaltmaya değil, ancak artırmaya yarabilir. Yardımcı olarak Ryan'ın tercih edilmesi seçim kampanyasının ciddi olacağı anlamına mı geliyor? Hayır, çünkü Ryan ciddi bir adam değil, o yalnızca TV'de ciddi rolü oynuyor. THE NEW YORK TIMES