Bu kültürün kökleri dallı budaklı

Anıtsal yapılar, astronomi, yazı ve daha birçok iddialı kültürel başarılar, orta Amerika’daki gelişkin Maya uygarlığının kanıtlarıdır.

Gerçi modern arkeoloji bu gelişkin kültürün bazı gizlerini aydınlattı ama kökeni hâlâ kesin olarak bilinmiyordu. Son araştırma şimdi bu karanlık noktayı aydınlatıyor. Maya kültürünün kökleri sanılandan çok daha dallı budaklıymış diyor araştırmacılar (Science). Bugüne kadar iki teori tartışılıyordu. İlkine göre Maya uygarlığı dışarıdan etkilenmeden bağımsız olarak gelişti. İkincisi ise önemli ölçüde Olmek kültüründen etkilendiğine dayanıyor. Fakat Arizona Üniversitesi’nde Tekshi Inomata’nın araştırması iki teoriye de ters düşüyor. Ceibal’deki yapılar (Guatemala’daki en eski Maya yerleşmesi), M.Ö.1000 yılındaki köklü kültürel değişim sırasında Mayalıların çok sayıda toplulukla kültürel alışveriş içinde oldukları zaman inşa edilmiş. Konu Maya uygarlığı olduğunda, en çok Olmeklerle ilişkiler üzerinde durulurdu. Oysa son çalışmalar, sadece bu halkın değil, örneğin orta Chipas bölgesinde ve güney Pasifik sahillerinde yaşayan halkların da Mayalılarla ilişkili olduklarını göstermiş. Şimdiye dek Olmek kültürünün, Güney Meksika, Guatemala ve Belize’deki erken Maya yerleşmelerinin kurulmasından önce La Venta’da geliştiği sanılıyordu. Bu yüzden de birçok araştırmacı Olmek kültürünü Mayaların “Ana-kültürü” olduğunu düşünüyordu. Bu düşünce ayrıca Ceibal’daki Maya yerleşmesindeki yapı üsluplarıyla da örtüşüyordu. Fakat şimdi Olmeklerin merkezinde, La Venta’nın parlak döneminden iki yüz yıl öncesine ait törensel yapılar bulundu. Bu açıdan bakıldığında Olmek kültürünün Ceibal üzerinde doğrudan etkisi bulunmadığı söylenebilir. İnomata ve ekibine göre, Ceibal’da ilk önceleri sadece iki metre yüksekliğinde küçük yapılar kurulmuş. Bunların düzenli olarak yenilenmesi sonucunda ise bu anıtsal yapılar gitgide büyüyerek nihayetinde Mayalılara özgü zigurat biçimini almış. Ayrıca Ceibal’deki erken buluntularda o dönemdeki diğer grupların etkileri de görülüyor. Mesela Orta Amerika’daki Chiapas kültürü gibi. Bilim insanları bu yüzden gerek Ceibal gerekse La Venta merkezinin, Orta Amerika’da M.Ö.1.150 ve 800 yılları arasında ortaya çıkan çok daha geniş bir kültürel değişim sonucunda geliştiğini tahmin ediyor. BİLİM TEKNOLOJİ EKİ  

---