Bir efsanenin ilgi yaratan sentezi

"Benliğimizdeki üstü örtülü tuzakların farkında olmalıyız." İşte bir efsanenin ilgi yaratan sentezi.

"Benliğimizdeki üstü örtülü tuzakların farkında olmalıyız." İşte bir efsanenin ilgi yaratan sentezi.

Wayne Shorter hakkında bir şey yazılacaksa bu, cazın yaşayan en büyük bestecisi ve en büyük saksafoncularından biri olduğudur. O ise, bunların tümünü unutmanızı istiyor. Müziği ya da kendisinin müzikle olan ilişkisini kastetmiyor; daha çok çatık kaşlı bir çehresi olan üstünlük kavramından dem vuruyor. "Kişinin, benliğinde oluşan üstü örtülü tuzakların farkında olması gerekiyor" diyor. "Bir misyonu olan tek kişinin kendiniz olduğunu düşünüyorsunuz. Ayrıca görevinizle ilgili bu süreci, oldukça zayıflamış bir söz dağarcığı ile tekrar tekrar anlatıyorsunuz" diyor. Shorter bu yıl 80 yaşına giriyor ve henüz frene basmış değil. Geçen ay Carnegie Hall'da sahne aldı. 5 Şubat'ta, yılın en çok beklenen caz albümlerinden "Without a Net", Blue Note tarafından kırk yıllık bir aranın ardından yayınlandı. Dün ise basçı ve ses sanatçısı Esperanza Spalding için yazdığı "Gaia"'nın galasında, Los Angeles Filarmoni Orkestrası ile birlikte Walt Disney Konser Salonu'nda çaldı. Bu ivmeyi yalnı z başına yakalamadı . Shorter'ın son dönemdeki hareket l i l iğinin lokomotifi, piyanoda Danilo Pérez, basta John Patitucci ve davulda Brian Blade ile oluşturduğu eşsiz dörtlü. Mükemmel sezgileri ve keşfetmenin ruhuna duyduğu mutlak sadakat ile bu grup, 21'inci yüzyılda caz müziğini sınırsız biçimde etki ledi. Dörtlünün ortaya çıktığı, yani ilk albümünü Verve'den yayınladığı 2002'den bu yana, cazın estetik merkezi fark edilir şekilde yer değiştirdi: Üstün yetenekli solistlerin egemenliğinden uzaklaşıldı; kolektif, grup müziği idealine doğru kaydı. Bir keresinde Shorter'a müzikle bağı ile ilgili bir izahat vermesi istendiğinde müziğin içsel bir hız ve gizem algısının bulunduğunu ifade e diyor. B ir m üzik g rubunun başındaki isim olarak önceliklerini daha özlü biçimde damıtmak çok zor olsa gerek. Patitucci, "Sahneye çıktığımızda, her seferinde sıfırdan başlarız" diyor ve ekliyor: "Böylece, tekerlekleri herkesin belli bir yönde döndürmesi mümkün olur ve biz de melodiyi oluşturabiliriz." Bunun ardından gelen ise, aynı araçları kısmen kullanıyor olsa da, tam olarak serbest caz değil. Patitucci, "Bu, doğaçlama beste" diyor. Shorter ise bu düşünceyi resmederek, "Okyanusu gördüğümüzde, dalganın taşıdığı suyu ölçmeye kalkışmayız" diye ekliyor. Geçenlerde yapılan iki saatlik bir röportajda, gerek 18 yaşındayken Charlie Parker'ı Birdland'da dinlemek, gerekse saksafoncu John Coltrane'i yakan ölümcül zorunluluğu algılamak olsun, cazla geçen ömrün muhasebesini yaptı. Shorter, bir taraftan da Miles Davis'in çözümlenmesi zor bilgeliğine birçok göndermede bulundu. Davis'in, 1960'ların ortalarında ortalığı kasıp kavuran beşlisi, caz tarihinin aerodinamik açıdan (şartlara uyum sağlama konusunda) en gelişmiş gruplarından birisiydi ve Davis'in yanı sıra Shorter da bu grubu içeriden tasarlayan öncü isim oldu. Onun başyapıtlarından biri "Nefertiti"ydi ve değiştiri lmiş, yarım akorlardan oluşan, yağ gibi akan 16-barlık bir ezgiydi. "Without a Net"inağırlık merkezi "Pegasus"tu. Klasik üflemeli çalgılar topluluğu Imani Winds tarafından icra edilebilecek şekilde yazılmıştı. 23 dakikalık parçanın önemli bir kısmında, ağaçtan mamul nefesli çalgılar Shorter'ın grubunun çaldığı dramatik iniş çıkışları ustaca şekillendiriyor. Bu, ufku tarayan bir müzik; ancak aynı zamanda geçmişe göz kırptığı da oluyor; tıpkı "Witch Hunt"taki gibi bir giriş müziği ile başlayıp devamının da Shorter'ın 1965'te Blue Note'tan yayınladığı efsanevi "Speak No Evil" albümünü andırması gibi. Küba esintili Afrika müziğinden bebop standardı "Manteca"dan bir kısmı alıp yeni albümde başka bir yerlere ekledi ve grubu "Flying Down to Rio" adlı film müziğini kübist bir şekilde ele alacak şekilde yönlendirdi. Shorter, "Bana göre, başlangıç ya da bitiş diye bir şey yok. Her zaman, geçmişi tamamen bir kenara bırakmayın çünkü deneyiminizin en değerli kısımlarını, bir nevi el feneri gibi, yanınızda taşımalısınız. Bilinmeyene ışık tutan bir el feneri" diyor. THE NEW YORK TIMES