Beyinde yeni bir kanalizasyon sistemi keşfedildi

Beyinde yeni bir "kanalizasyon" sistemi keşfedildi. Beyin atık maddeleri basınçla temizliyor.

Beyinde yeni bir "kanalizasyon" sistemi keşfedildi. Beyin atık maddeleri basınçla temizliyor.

Beyin, sanılandan daha hızlı ve etkin şekilde atık maddeleri arıtıyor. Bilim adamları, beyinde yeni bir "kanalizasyon" sistemi keşfetti. Alzheimer veya Parkinson gibi hastalıklara neden olan, sağlığa zararlı atıklar, "kanalizasyon boruları" tıkalı olmadığı sürece, beyin tarafından  atılıyor. Beyin, özel hücrelerden oluşan kanalizasyon ağıyla beyin sıvısı ve atıkları, basınç yardımıyla temizliyor. Sistem, vücuttaki lenf yollarınınkine benzer bir görev üstleniyor. Science Translational Medicine'deki makaleye göre, bugüne dek, atıkların dokudan kan damarlarına difüzyonunun çok yavaş ve pasif olduğu düşünülüyordu.  Ancak yapılan keşif, beynin buna ek olarak, çok daha hızlı çalışan başka bir  arıtma sisteminin bulunduğunu gösterdi.

BEYİN NASIL ÇALIŞIR

Araştırmayı yürüten, Rochester Üniversitesi bilim insanlarından Maiken  Nedergaard, her organ için atık temizlemenin çok önemli olduğunu belirterek,  beyin içinse bunun daha da büyük rol oynadığını kaydetti. Alzheimer veya Parkinson gibi tüm dejeneratif hastalıklarda beyinde  atıkların biriktiğini hatırlatan Nedergaard, bunların da zaman içerisinde beyin  hücrelerine zarar verdiğini, hatta bunları öldürdüğünü ifade etti.

ALZHEIMER HAKKINDA HER ŞEY

Bugüne dek, beyinde bu atıkların temizlenmesi için sadece bir yol  bulunduğunun düşünüldüğünü anlatan Nedergaard, bu sistemde de beyin sıvısının çok  yavaş şekilde, içindeki atık maddelerle birlikte damar duvarından sızarak kana  ulaştığını belirtti. Nedergaard, "Ancak şimdi görüyoruz ki beyin sandığımızdan çok daha organize, hızlı ve etkin şekilde kendisini arıtıyor" dedi.

GLENFATİK SİSTEM

Beyindeki kanalizasyon sistemi eritrositlerden oluşuyor. Eritrositler  beyindeki kan damarlarının etrafını sarıyor ve böylece hücre ile beyindeki sıvı  kaynakları arasında köprü oluşturuyor. Bu hücreler de kendi pompalama  sistemlerini kurarak, beyin dokusundaki sıvıyı emiyor, özel kanalcıklar üzerinden  basınçla damarın içine püskürtüyor.

 PARKİNSON HAKKINDA HER ŞEY

Vücuttaki lenfatik drenaj sistemine benzediği için bilim adamları beyinde  yeni keşfettikleri bu kanalizasyona, eritrositlerin de dahil olduğu hücre tipi  olan glial hücrelerden esinlenerek, "glenfatik sistem" ismini verdi. Keşfettiklerinin hidrolik bir sistem olduğunu vurgulayan Nedergaard,  "Kapağı açtığınızda sistem duruyor, çalışmıyor. Bu yüzden yıllardır devam eden beyin araştırmalarında bu sistemi göremedik" diye konuştu. Nedergaard, eritrositlerin basınçla işleyen pompalarının sadece yaşayan,  çalışan, tam bir beyinde devrede olabildiğini söyledi. Bilim adamları beyindeki bu kanalizasyon sistemini özel mikroskobik bir yöntem kullanarak keşfetti. İki foton mikroskop sayesinde opak maddeyle işaretlenen beyin sıvısının akışı takip edilebildi.

İNSANDA DA OLABİLİR

Bilim adamları, bu drenaj sisteminin varlığını şu ana kadar sadece farelerde ispatlasalar da aynı kanalizasyon ağının insan ve memeli hayvanlarda da bulunduğunu düşünüyor. Bilim adamlarına göre, insan beyni daha büyük olduğu için bu aktif arıtma sistemi insanlar için, kemirgenler için olduğundan çok daha önemli olabilir.

KANALLARIN AÇIK OLMASI GEREKİYOR

Bilim adamları, arıtma sistemini keşfettikten sonra farelerin beynine, Alzheimer'a neden olan hasarlı beta amiloid proteinleri enjekte etti. Sağlıklı farelerde, beta amiloidlerin bir saat içerisinde büyük ölçüde beyinden temizlendiği görülürken, genetik bir hasar nedeniyle eritrosit kanalları kapalı olan farelerde aynı süre içerisinde beta amiloid oranının ikiye katlandığı tespit edildi. Bu drenaj sisteminin Alzheimer ve benzer hastalıklar için büyük önem taşıdığına inanan bilim adamları, Alzheimer hastalarında bu sistemin çalışmasını hızlandırarak, hastalığı ağırlaştıran beta amiloidlerin beyinde daha fazla birikmesinin engellenebileceğini tahmin ediyor.  A.A