BEYİN İÇİN SU

NP Grup

Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi'nden Psikiyatri Uzmanı Dr. Barış Önen Ünsalver anlattı:

İnsan beyninin yaklaşık % 60'ı sudur. Çoğumuz düşüncemizi akıcı tutacak olan suyu yeterince içmemekteyiz. Yeterince su içmemek beyine zarar vericidir. Vücudunuzun suyu yetersiz olursa, beyin hücreleri ve diğer sinir hücreleri büzülür ve hücreler arası iletişimle ilgili biyokimyasal süreçlerde yavaşlama olur.

Vücudun %1-2 sıvı kaybı dahi bilgiyi işleme süreçlerinde yavaşlamaya, kısa süreli hafızada bozulmaya, gözle takip becerisinde bozulmaya ve dikkat eksikliğine neden olabilir. Böylece yeni bir şey öğrenmek güçleşir, önceden bilinenleri hatırlamak zorlaşır, bir nevi beyin daha yavaş çalışır.

Özellikle öğrenciler ve dikkat gerektiren işler yapanlar için bu durum önemlidir. Yeterli sıvı alımıyla sinir hücreleri çok daha iyi çalışır ve daha hızlı tepki verme kapasitesine sahiptirler. 7-8 yaşa aralığındaki çocuklarla yapılan bir çalışmada arkadaşlarına göre fazladan su içen çocukların görsel dikkat isteyen ödevlerde daha başarılı olduğu gösterilmiştir. Susuzluk konsantrasyon güçlüğünün yanı sıra baş ağrısı ve yorgunluğa da neden olur.

Vücut için yeterli sıvı ne kadardır aslında tartışmalı bir konu. Bazı yazarlar, 8 büyük bardağın yeterli olduğunu söylüyor, bazılarıysa kişi susadığında içmesi gerektiğini söylüyor. Ancak, özellikle çocuklar ve yaşlılarda beyinde susama hissini sağlayan bölgeler genç erişkinlere göre daha duyarsız olduğundan vücudun su ihtiyacından daha az su içebiliyorlar.  Beyinin susuzluğa hassasiyetindeki farklılığa ek olarak, yaşlıların tıbbi hastalıklar nedeniyle kullandığı idrar söktürücü bazı ilaçlar su kaybını arttırır ve çocuklarda yoğun fiziksel aktiviteyle su kaybederler. Bu nedenle susamasalar bile yaşlıların ve çocukların su içmesi gerektiği kendilerine sık sık hatırlatılmalı.

Günlük sıvı ihtiyacı, kişinin fizyolojisi ve diyet ya da fiziksel egzersiz gibi gündelik aktivitelere bağlı olarak kişiden kişiye değişir. Yeterli sıvı alımının en iyi belirleyicisi idrar rengidir. Açık sarı idrar vücudun sıvı ihtiyacının karşılandığını gösterir.

Terleme vücut ısısının düzenlenmesinde anahtar role sahip mekanizmalardandır, ancak, terleme sırasında vücudun tüm kompartmanlarında su kaybı gerçekleşir. Vücut bir saatte en fazla 1 litre sıvıyı emebilir. Yani sıcak hava ya da fiziksel egzersiz gibi terle sıvı kaybının arttığı durumlarda 20 dakikada bir 330 ml sıvı (1 su bardağı ya da 1 gazlı içecek kutusu büyüklüğünde) almak gerekir.

Yüksek protein ve şeker içerikli yiyecekler enerjiyi arttırırken vücudun su ihtiyacını da arttırır. Kola, kahve ve çay ise idrar söktürücü özellikleriyle sıvı kaybına neden olur. Bu tür içeceklerin her bir bardağına karşılık 1.5 bardak su içmek sıvı kaybını dengeleyecektir. Geleneksel Türk kahvesi eşliğinde 1 bardak su gelmesi boşuna değildir.

Ancak, unutulmamalı ki çok fazla su içmek de tehlikelidir. Aşırı su içmek vücut tuzu sodyum dengesini bozarak ölümcül olabilir.